علی جاوهای
مبتکر و مخترع در مهندسی برق
1359 خ – ؟
علی جاوهای، در سال 1359 خ متولد شد. او استاد مهندسی برق و علوم رایانه در دانشگاه کالیفرنیا است. وی از سال 2005 م به عضویت هیأت علمی دانشگاه کالیفرنیا، برکلی درآمده و در زمینههای انرژی و فیزیک الکترونیکی پژوهش میکند. جاوهای به دلیل ابداع چاپ نانوکابلها بر روی مدارهای الکترونیکی در لیست Technology Review به عنوان یکی از برترین دانشمندان جوان سال 2009 م انتخاب شد. او همچنین به دلیل ابتکار و نوآوری در تحقیقاتش جایزة آکادمی ملی علوم آمریکا را نیز دریافت کرد.
تیم تحقیقاتی دانشگاه کالیفرنیا به رهبری علی جاوهای، دانشمند ایرانی، موفق به ساخت سیستم تصویربرداری مکانیکی انعطافپذیری شد که در آن از ترانزیستورهای نانولوله کربنی استفاده شده است. دستگاه ساخته شده توسط او و همکارانش، میتواند هم در محدودة طول موج مرئی و هم اشعة ایکس کار کند، از دیگر مزیتهای این دستگاه آن است که دارای شبکهای از حسگرهای انعطافپذیر بوده که قابلیت استفاده در حوزههای مختلف را دارد؛ برای مثال میتوان از آن در نمایشگرها و همچنین در ساخت تجهیزات تصویربرداری پزشکی قابل حمل استفاده کرد. ترانزیستورهای لایه نازک نانولوله کربنی برای ساخت قطعات الکترونیکی انعطافپذیر مناسب هستند. در حال حاضر محققان در حال ترکیب این قطعات ترانزیستوری با حسگرهای فشاری هستند تا بتوانند پوست الکترونیکی تولید کنند، همچنین پژوهشگران به دنبال استفاده از این ترانزیستورها در دیودهای نشر نور آلی هستند تا نمایشگرهای انعطافپذیر بسازند.
تیم تحقیقاتی علی جاوهای در این پروژه از این ترانزیستورها برای تولید دستگاه تصویربرداری انعطافپذیر بزرگ و شناساگرهای نوری آلی (OPDS) استفاده کردند.
آنها نخستین شبکة حسگری تعاملی کاربر را بر روی پلاستیک انعطافپذیر ابداع کردهاند. مایلستون، طراحی شده توسط علی جاوهای و همکارانش به رباتها کمک میکند قوة لامسة بهتری داشته باشند. این پوست الکترونیکی جدید (e-skin) با روشن شدن آنی به لمس واکنش نشان میدهد و هر چه فشار بیشتر باشد، نوری که از آن ساطع میشود، شفافتر است.
با ابداع این پوست الکترونیکی تعاملی، این تیم در واقع، سیستمی را بر روی پلاستیک طراحی کردهاند که میتواند به دور اشیای مختلف بپیچد و شکل جدیدی از رابطه انسان – ماشین را امکانپذیر کند. این پوست مبتنی بر تحقیقات پیشین جاوهای است و از فرستندههای نانوسیمی نیمههادی که بر روی ورقهای پلاستیکی نازک لایهبندی شدهاند، استفاده میکند.
چوان وانگ، یکی از محققان آزمایشگاه جاوهای نیز معتقد است پوست الکترونیکی را میتوان به عنوان نظارتکنندة سلامتی به بازو اعمال کرد که به طور مدام فشار خون و ضربان قلب را بررسی میکند. اندازة نمونههای آزمایشگاهی آخرین نسخة پوست الکترونیکی 16*16 پیکسل است و در درون هر پیکسل یک فرستنده، یک الایدی ارگانیک و یک حسگر فشار تعبیه شده است.
آزمایشگاه این دانشمند ایرانی هماکنون در حال مهندسیکردن حسگرهای پوست الکترونیکی برای واکنش به دما، نور و فشار است.
علی جاوهای و همکارانش با استفاده از نانو لولههای کربنی و روانساز موتور موفق به ساخت کوچکترین ترانزیستور جهان با درگاهی به قطر یک نانومتر شدهاند، برای مقایسه، یک رشته موی انسان حدود 50 هزار نانومتر است. اندازة ترانزیستورها از اهمیت بسیار زیادی در ارتقای فناوری رایانه برخوردار است.
از موفقیتهای دیگر علی جاوهای میتوان گفت که نام او در کنار نام دو جوان ایرانی دیگر (علی حاجیمیری و علی خادمحسینی) در بین 30 فینالیست جایزة ملی دانشمندان جوان 2014 Blavatnik قرار دارد.
جایزة ملی دانشمندان جوان Blavatnik آمریکا به محققان برجسته در 3 حوزة علوم زیستی، فیزیک و مهندسی شیمی اهدا میشود. هدف از برگزاری این رقابت، انتخاب دانشمندان جوان زیر 42 سال است که تحقیقات آنها منجر به ارائة راه حل برای مشکلات جهانی و ایجاد تغییرات مثبت در جهان شده است. در رقابت سال 2014 م جایزة ملی دانشمندان جوان، از بین 300 نامزد از مؤسسات تحقیقاتی و آکادمیهای سراسر آمریکا 30 نفر به عنوان فینالیست انتخاب شدند.
در حوزة علوم فیزیکی و مهندسی 3 دانشمند ایرانی شامل علی حاجیمیری از مؤسسه فناوری کالیفرنیا، علی جاوهای از دانشگاه کالیفرنیا (برکلی) و علی خادمحسینی، از دانشگاه هاروارد به عنوان فینالیست انتخاب شدهاند.
بنیاد خانوادة Blavatnik این جایزه را اهدا کرده و فرآیند انتخاب دانشمندان توسط آکادمی علوم نیویورک اداره میشود.