محمدرضا شجریان
موسیقیدان، خواننده و آهنگساز
1319– 1399 خ
محمدرضا شجریان، در سال 1319 خ و در مشهد به دنیا آمد. او خواندن را از همان کودکی و با قرائت قرآن زیر نظر پدرش آغاز کرد. در سال 1331 خ صدای تلاوت قرآن او از رادیوی خراسان بخش شد. نامدارترین تلاوت قرآنی او دعای ربنا بود. شجریان در سال 1338 خ به دانشسرای مقدماتی در مشهد رفت و پس از دریافت دیپلم دانشسرای عالی، به استخدام آموزش و پرورش درآمد. او در همین دوران با سنتور آشنا و به فراگیری ساز نزد جلال اخباری مشغول شد. بعد از آن به آموختن خوشنویسی پرداخت.
شجریان، به خاطر پدرش که همیشه دوست داشت با قرائت قرآن شناخته شود، با نام مستعار سیاوش بیدگانی با رادیو همکاری می‌کرد و پس از آنکه پدرش اجازه داد، با نام اصلیش شروع به آوازخوانی کرد. شجریان در میان دوستداران خود به استاد آواز و خسرو آواز ایران شهرت دارد.
او همزمان به فراگیری سنتور و کلیه ردیف‌های موسیقی و شیوه‌های تصنیف‌خوانی مشغول بود و همراه با گروهی از هنرمندان همچون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگ‌فر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون و داود گنجه‌ای، مرکز حفظ و اشاعۀ موسیقی را به سرپرستی داریوش صفوت بنیان نهاد.
در سال 1357 خ شجریان همانند بسیاری از هنرمندان دیگر همکاری‌اش را با رادیو و سایر سازمان‌های دولتی به دلیل آهنگ‌های مبتذل و تشویق به فرهنگ کاباره‌ای قطع کرد. پس از آن محمدرضا لطفی «کانون چاووش» را با حمایت هوشنگ ابتهاج بنیانگذاری کرد. او در سال‌های دهۀ شصت همکاریش را با پرویز مشکاتیان آغاز کرد و چند آلبوم با همکاری او اجرا و کنسرت‌های زیادی طی سال‌های مختلف در ایران و خارج اجرا کردند.
شجریان، در سال 1378 خ جایزۀ پیکاسو را از طرف سازمان یونسکو دریافت کرد. این جایزه هر پنچ سال یکبار به هنرمندی که برای شناساندن فرهنگ و هنر کشورش بکوشد، اهدا می‌شود. همچنین او در سال 2006 م نشان موتزارت را از سازمان یونسکو دریافت کرد و دو سال به خاطر آلبوم‌های «فریاد» و «بی تو به سر نمی‌شود»، نامزد جایزۀ گرمی شد. جایزۀ گرمی، معتبرترین جایزۀ موسیقی در آمریکاست.
سایت انجمن آسیا محمدرضا شجریان را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی و روزنامة ونکوورسان او را یکی از مهمترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال 2010 او را یکی از 50 صدای برتر جهان معرفی کرد.
او در سال 1389 خ در مراسمی با نام سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی در دانشگاه استنفورد آمریکا شرکت کرد که طی آن، جایزۀ بیتا به دست بنیانگذار آن، بیتا دریاباری به محمدرضا شجریان اهدا شد. این هدیه به پاس سالیان متمادی اجرای کنسرت‌های زیادی که در داخل و خارج از ایران برگزار کرده بود و تلاش فراوانش برای حفظ و ترویج موسیقی ایران به وی اهدا شد.
در سال 1393 خ وی نشان شوالیۀ ملی لیاقت را از سفارت فرانسه در تهران دریافت کرد و نامش در رتبۀ کسانی که این نشان را از دولت فرانسه دریافت کرده‌اند، ثبت شد.
فرزند او همایون شجریان دنباله‌رو راه پدر ارجمندش و از خوانندگان موفق کشور است.
محمدرضا شجریان در هفدهم مهر 1399 پس از تحمل 15 سال بیماری سرطان در بیمارستان جم تهران درگذشت.