نیما ارکانی حامد

فیزیکدان برجسته و استاد دانشگاه هاروارد

1351 خ –

نیما ارکانی، در سال 1351 خ متولد شد. او متخصص در زمینة فیزیک ذره‌ای و نظریة ریسمان کاربردی است و در حال حاضر استاد تمام‌وقت مؤسسة مطالعات پیشرفته است. پدر و مادر وی هر دو فیزیکدان بودند که بعد از انقلاب به کانادا مهاجرت کردند. پدر او، جعفرقلی ارکانی حامد، که خود نیز فیزیکدان اهل تبریز است، دكتري خود را از MIT (دانشگاه صنعتي مشهور و معتبر امريكایي) دريافت كرد و در «ناسا» (مركز فضایي ايالات متحده) به كار پرداخت.
او در سال ۲۰۱۲ م به دلیل کار بر روی هیگز کوچک موفق به دریافت جایزة فیزیک بنیادی شد.
او همچنین سی و دومین نفر در لیست صد نابغة زندة دنیا می‌باشد. نیما از دانشگاه تورنتو با درجة عالی، در رشته‌های ریاضی و فیزیک فارغ‌التحصیل شد و سپس به دانشگاه‌های کالیفرنیا و برکلی رفت و تحصیلات خود را زیر نظر لاورنس هال دنبال کرد. نیما از ۱۴ سالگی در نظریه و قوانین نیوتون تحقیق کرده است. او دکتری خود را در سال ۱۹۹۷ م دریافت کرد و به بخش SLAC در دانشگاه استنفورد به منظور ادامه تحصیل در پسادکتری رفت. در سال ۲۰۰۱ م در دانشگاه هاروارد، با هوارد جورجی و آندرو کهن به کار عملی به روی ذرات فوق‌العاده ریز پرداخت. تئوری HIGGS نتیجة کشفیات او در این عرصه است. از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ م او استاد ارشد دانشگاه هاروارد بوده است. این کرسی از سال ۱۹۳۳ تا ۱۹۵۵ م در انحصار آلبرت انیشتن بوده و پس از اعلام نظریة عملکرد جهان ارکانی، از او دعوت شده که در طرح تونل شتاب‌دهندة سوئیس (LHC) که با هزینة بالغ بر ۵ میلیارد دلار ساخته شده، رهبری آزمایش‌ها را بر عهده داشته باشد.
نیما ارکانی‌حامد، در بیست و سومین دورة کنفرانس فیزیک سُلوی در سال ۲۰۰۵ م جزء دعوت‌شدگان به این کنفرانس بود. در همین سال او برندة جایزة PHI BETA KAPPA از دانشگاه هاروارد برای تعلیمات عالی خود گردید.
نیما ارکانی‌حامد، (رهبر فیزیکدانان نظری) افکار ما را در مورد فضا و زمان باز کرده و به گفتة ایشان جهان حداقل یازده بُعد دارد. این نظریه انقلابی را در فیزیک به وجود خواهد آورد. در تئوری ابرریسمان و یا به اختصار ریسمان، تلاش بر این بوده که توضیح دهد ذرات کوچک‌ترین حالت در این جهان نیستند، بلکه حلقه‌هایی که دارای نوسان می‌باشند و ریسمان نامیده می‌شوند، کوچک‌ترین چیز هستند. در این نظریه ریسمان در یازده بُعد نوسان می‌کند، بر خلاف ما که در 3 بُعد مکان و یک بُعد زمان هستیم. بیشتر مدل‌ها در این تئوری حداقل 7 بُعد دیگر را نشان می‌دهد که برای انسان قابل درک نیست.
دکتر ارکانی با فیزیکدانانی به نام Dimopoulos و Dvail پیشنهاد کردند که بعضی از این ابعاد بزرگ‌تر از حدی است که قبلاً تصور می‌شد و این مدل Arkani Dvail-Dimopoulos (ADD)نام دارد؛ متأسفانه این ابعاد قابل مشاهده نمی‌باشند، زیرا گرانش تنها نیرویی است که بر آن‌ها احاطه دارد.
دوستان دانشمند او مي‌گويند: كاملاً به دور از اغراق است اگر گفته شود كه نيما پا جاي پاي انيشتین نهاده است، زيرا از استعدادي سرشار براي توضيح دادن پيچيده‌ترين و غيرقابل فهم‌ترين مسائل علمي برخوردار است. او مي‌تواند به شيوه‌هاي بسيار ساده موضوع را قابل درك كند.
همانگونه كه پروفسور آلبرت انيشتین در سنين جواني نبوغ خود را نشان داد و در دانشگاه پرينستون به مدت 22 سال به تحقيق مشغول بود، اكنون نيز نيما در همين دانشگاه جرقه‌هاي بزرگ نبوغ خود را نشان مي‌دهد.
در سال 2016 م دکتر ارکانی حامد دعوت چین را برای اداره کردن مرکز فیزیک انرژی بالای آینده پذیرفت. این مرکز قرار است بزرگ‌ترین شتاب‌دهندة ذرات جهان را بسازد. چین به طور رسمی اعلام کرده که فاز نخست ساخت این پروژة عظیم را در سال 2020 م آغاز خواهد کرد. آنچه در چین ساخته خواهد شد دو برابر شتاب‌دهندة LHC اروپا و هفت برابر قدرتمندتر از آن خواهد بود.
نیما ارکانی، در حال حاضر استاد تمام وقت مؤسسة مطالعات پیشرفته دانشگاه هاروارد است.