آلینوش طریان
بانوی اختر فیزیک ایران
1299 – 1389 خ
آلینوش طریان، در سال ۱۲۹۹ خ از پدر و مادری تحصیل کرده و اهل فرهنگ در تهران زاده شد. پدرش آرتو طریان دانش‌آموختة رشتة بازیگری و نمایش از مسکو بود. او پایه‌گذار دومین مرکز آموزشی هنرهای دراماتیک و تئاتر سیروس، بازیگری و نمایش در ایران بود. وی مردی دانشور و ایران‌دوست بود که بخش‌هایی از شاهنامۀ فردوسی را به زبان ارمنی برگردانده بود. مادرش وارتر طریان، رشتة ادبیات و هنر سخنوری را در کشور سوئیس فراگرفته بود. او نخستین زن ایرانی – ارمنی است که شعرهای فارسی را دکلمه و در هنر نمایش نیز فعالیت می‌کرد. آلینوش طریان، در خانواده‌ای با چنین پشتوانة فرهنگی، ادبی و هنری، دوران کودکی را سپری کرد.
بانو آلینوش طریان، تحصیلات پایه را در مدرسة ارامنه و دورة متوسطه را در دبیرستان زرتشتیان انوشیروان دادگر سپری کرد. او مدرک لیسانس خود را در سال ۱۳۲۶ خ از دانشگاه تهران دریافت کرد و همانجا به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکدۀ علوم استخدام شد. وی سپس برای بورس تحصیلی درخواست کرد ولی به دلیل زن بودن او، استادش، دکتر محمود حسابی، با این درخواست موافقت نکرد، بنابراین آلینوش طریان به خرج خانوادۀ خود به دانشگاه سوربن رفت و در سال ۱۳۳5 خ مدرک دکتری خود را دریافت کرد.
با وجود پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن، دکتر طریان با هدف خدمت به کشورش به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به عنوان دانشیار ترمودینامیک منصوب شد.
او در سال 1338 خ برای شرکت در بورسیة دولتی آلمان غربی در مطالعة رصدخانة خورشیدی انتخاب شد و پس از چهار ماه مطالعه به ایران بازگشت. وی، نقش عمده‌ای را در بنیانگذاری نخستین رصدخانة فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد.
دکتر طریان، در سال ۱۳۴3 خ به مقام استادی در دانشگاه تهران رسید و نخستین شخصی بود که درس فیزیک ستاره‌ها (اختر فیزیک) را در ایران تدریس کرد. دکتر طریان، نخستین تلسکوپ خورشیدی را در ایران پایه‌گذاری کرد.
از لوح‌های تقدیر اهدا شده به او می‌توان لوح تقدیر از طرف دانشکدة فیزیک دانشگاه تهران؛ لوح تقدیر از طرف انجمن نجوم آماتوری ایران؛ لوح تقدیر از طرف مؤسسة ژئوفیزیک ایران (1385 خ)؛ لوح تقدیر از طرف دفتر ریاست‌جمهوری به مناسبت کسب عنوان بانوی نمونة فرهیختة سال و بزرگداشت هفتة زن (1385 خ)؛ دریافت عنوان پیشکسوت نمونة کشور، از طرف سازمان بازنشستگی کشور (1388 خ)؛ لوح سپاس از طرف سازمان اسناد و کتابخانة ملی و … را نام برد.
وی به زبان‌های فارسی، ارمنی، فرانسوی تسلط کامل داشته و با ترکی و انگلیسی آشنایی داشت. او بعد از ۳۰ سال تدریس، در سال 1358 خ به درخواست خودش بازنشسته شد. آلینوش طریان هرگز ازدواج نکرد و منزل خود را وقف به ارامنۀ جلفای نو اصفهان و دانشجویانی که محل اسکان مناسبی نداشتند نمود و در اواخر عمر در آسایشگاه سالمندان توحید، زندگی می‌کرد.
زنده‌یاد دکتر طریان در تاریخ ۱۵ اسفند ماه ۱۳۸۹ در 90 سالگی و در تهران درگذشت.