ابوالمعالی نصرالله ابن محمد ابن عبدالحميد منشی
تخلص: ……….
قرن: ششم هجری
سال تولد – فوت: ………. – بعد از 555 ق
محل تولد – زندگي – فوت: غزنین – غزنین – احتمالاً غزنین
دوران: بهرامشاه، خسروشاه و خسرو ملک غزنوی
آثار: کلیله و دمنة بهرامشاهی
توضیح: نصرالله منشي، نويسنده و مترجم متون عربي به فارسي بود كه اجدادش از مردم شيراز بودند. او از ابتداي جواني به كارهاي ديواني ميپرداخت. وي يكي از چيرهدستترين مترجمان پارسي زبان است كه كتابش در شيوة نثر مصنوع نمونة اعلاي زيبايي و بلاغت به شمار ميآيد و نشان دهندة اين است كه وي تا چه حد در ادب پارسي و زبان عربي مهارت و تسلط داشته است.
کلیله و دمنه، کتابی است از اصل هندی که در دوران ساسانی به فارسی میانه ترجمه شد. نام آن از دو شغال با نامهای کلیله و دُمَنه گرفته شده است و بخش بزرگی از کتاب اختصاص به داستانهاي این دو شغال دارد. نصرالله منشی این ترجمه را به «ابوالمظفر بهرامشاه غزنوی» تقديم کرد و به همین دلیل این ترجمه به کلیله و دمنة بهرامشاهی نیز مشهور است. بيشك، کلیله و دمنة بهرامشاهی از لحاظ سلامت انشاء و قوّت ترکیب عبارات و حُسن اسلوب و آراستگی کلام، یکی از عالیترین نمونههای نثر پارسی است. این کتاب را میتوان از نخستین آثار مصنوع فارسی به حساب آورد.
کلیله و دمنه در واقع تألیفی است مبتنی بر چند اثر هندی که مهمترین آنها پنجه تنتره است كه به سانسکریت معنی پنج فصل میدهد. در روایات سنتی برزویه، مهتر پزشکان پارس در زمان خسرو انوشیروان، را مؤلف این اثر میدانند. نام پهلوی اين اثر،
کلیلگ و دمنگ بود. متأسفانه صورت پهلوی این اثر موجود نيست، اما ترجمهای از آن به زبان سریانی امروز در دست است. این ترجمه نزدیکترین ترجمه از لحاظ زمانی به تألیف برزویه است.
ترجمة ابن مقفع (روزبه) پاية ترجمههای دیگرقرارگرفت و این کتاب از عربی به فارسی، یونانی، ترکی، اسپانیایی، روسی و آلمانی ترجمه شد.
ملاحسین کاشفی در قرن دهم هجری، بازنویسیای از روی كليلة بهرامشاهی ترتیب داد و نام اثر را انوارسهیلی گذاشت. از سن ابوالمعالي در زمان فوت و محل خاكسپاري وي اطلاعي در دست نيست.