. ابوریحان بیرونی

. ابوریحان بیرونی (362 – 440 ق)

Aboureyhan Birooni

ریاضی‌دان، اخترشناس و جهانگرد

ابوریحان بیرونی، در شهر کاس، در اطراف خوارزم که بعدها به احترام او نام بیرونی را بر آن نهادند، متولد شد. او در شهرهای کاس و جرجانیه، پرورش یافت و زیر نظر ریاضی‌دان و ستاره‌شناس بزرگی به نام ابونصر منصور به مطالعه و تحصیل علوم پرداخت و از 17 سالگی به انجام فعالیت‌های علمی مهمی در زمینة کلام، فقه، صرف و نحو، ریاضیات، نجوم و غیره پرداخت. وی پدر علم انسان­شناسی و هندشناسی بود. او در لشگرکشی­های سلطان محمود به هند، همراه او بود و مدت­ها در هند اقامت داشت. او بعدها زبان سنسکریت را آموخت و با معارف هندی آشنا شد. او در زندگی­­نامة خود می­گوید که بیش از چهل سال در جست‌وجوی نسخه­ای از آثار مانویان بود و سرانجام وقتی در خوارزم بود. آن را به دست آورد. صفت بارز ابوریحان بیرونی، عطش او برای دست­یابی به معرفت عینی بود. از هر سندی که به دستش می­رسید، نهایت استفاده را می­کرد و در این کار روح انتقادی و تحلیل علمی او جلوه‌گر است. دانشنامة علوم، چاپ مسکو، ابوریحان را دانشمند همة قرون و اعصار خوانده است. در بسیاری از کشورها نام بیرونی را بر دانشگاه‌ها، دانشکده­ها و تالار کتابخانه­ها نهاده و لقب استاد جاوید به او داده­اند. از آثار او تحقیق­ ماللهند؛ (دربارة سرزمین هند و معارف آن که مهم­ترین کتاب دربارة هندشناسی تا قرن نوزدهم است)؛ قانون مسعودی؛ آثار الباقیه عن­القرون الخالیه و …. را می­توان نام برد. وی بی­شک یکی از شاخص­ترین چهره­های علم و فرهنگ در همة دوران است.