اقبال آشتیانی،عباس

اقبال آشتیانی، عباس (1275 ـ 1334 خ)

Eghbal Ashtiani, Abbas

ادیب و تاریخ‌نگار

عباس اقبال، فرزند محمدعلی اقبال، در آشتیان به دنیا آمد. او پس از آموختن دروس ابتدایی، به تهران آمد و در مدرسۀ شرکت گلستان و سپس دارالفنون، تحصیل کرد و سپس در همان‌جا به معلمی پرداخت. پس از تأسیس دارالمعلمین عالی، او برای تدریس به آنجا رفت. اقبال سپس برای ادامۀ تحصیل و تکمیل دانش خود وارد دانشگاه سوربن فرانسه شد و لیسانس خود را دریافت کرد. وی در پاریس با محمد قزوینی همکاری داشت. اقبال در سال 1308 خ، به ایران بازگشت و در پی دعوت وزارت فرهنگ، اقدام به تألیف کتب تاریخی مختلف برای تدریس در دبیرستان‌ها و رشته‌های علوم انسانی کرد. وی در سال‌های اولیۀ ساخت دانشگاه تهران، به عنوان دانشیاری دانشکدۀ ادبیات منصوب شد و سپس به مقام استادی رسید و پس از تأسیس فرهنگستان ایران نیز به عضویت آن انتخاب شد. اقبال آشتیانی، در سال 1323 خ، مجلة ادبی ـ تاریخی یادگار را که در نوع خود در ادبیات ایران کم نظیر بود، منتشر کرد. وی در سال 1328 به عنوان نمایندۀ فرهنگی ایران به ترکیه و سپس به ایتالیا رفت و در سال 1334 در شهر رم بدرود حیات گفت. او پژوهشگری پرکار و مورخی بزرگ و آگاه به زمان خود بود. وی در شمار پژوهشگرانی است که شیوة جدید تحقیق علمی را در تاریخ‌نویسی و تصحیح متون رواج داد. او همچنین در شمار نخستین پژوهشگرانی است که شیوۀ ساده‌نویسی و تصحیح متون در ایران را بعد از مشروطیت، دایر کرد. از آثار او کلیات تاریخ تمدن جدید (تاریخ مفصل ایران از استیلای مغول تا اعلان مشروطیت)؛ تاریخ اکتشافات جغرافیایی و تاریخ علم جغرافیا؛ تاریخ ایران از بدو خروج چنگیز تا ظهر امیر تیمور؛ جغرافیای ایران در خارجه را می‌توان نام برد.