تاورنیه، ژان باپتیست

تاورنیه، ژان باپتیست (1605 – 1689 م)

Tavernier, Jean Baptist

ایران­شناس و سفرنامه‌نگار فرانسوی

پدر تاورنیه، جغرافی‌دان و نقشه‌نگار بود. تاورنیه، بین سال­های 1632 و 1668 م، بیش از نُه بار از ایران دیدن کرد. او از بزرگ‌ترین جهانگردان سدۀ هفدهم میلادی است که با نظری دقیق آنچه را که در ایران دیده، به صراحت نوشته است. ارزش سفرنامه­های او، خاصه آنجا که به ایران مربوط می­شود، در وصف کشور و نوع حکومتی است که از قدیم­ترین ایام تا کمتر از یک سده پیش، همچنان یکسان مانده است. تاورنیه در بیان آنچه دیده و نوشته بسیار دقت داشته است. او در طی سفرهایش با اشخاص سرشناس متعددی مانند میرزا تقی اعتمادالدوله، علیمردان‌خان، حاکم ثروتمند قندهار، میرزا ابراهیم، وزیر مالیه آذربایجان و … روبرو ­شده و اطلاعاتی دربارة آن­ها ­داده که از لحاظ تاریخی بسیار ارزشمند است. او نقشۀ جغرافیایی دقیق و مبسوطی از دوران صفویه ترسیم کرده که جغرافیای سیاسی و اقتصادی آن دوران را نیز به خوبی نشان می­دهد. همچنین به همة امور روزمره‌ای که در اطراف خود می‌بینید توجه و علاقه نشان می‌دهد و به همین دلیل ما از نوع خوراک‌ها و نوشیدنی، پوشاک مرد و زن، معماری، شغل‌ها و شیوة زندگی مردم آن زمان به طور دقیق اطلاع پیدا می‌کنیم. در مجموع نظر تاورنیه دربارة ایرانیان مثبت است و مردم ایران را باهوش‌ترین مردم آسیا نام برده و اظهار می‌دارد این مردم از لحاظ عقل و درایت چیزی کم از اروپاییان ندارند. وی ایران را سرزمینی پر از اهمیت می‌خواند که حاکم موظف است در صورت ربوده شدن اموال مردم معادل آن را به مال باخته بازگرداند. وی به دلیل فروش جواهرات به شاه، به دربار بسیار رفت و آمد می‌کرد. از آثار او سفرنامة تاورنیه، که بخشی از آن در شرح وقایع دورة صفویه و وقایع دربار صفوی است را می­توان نام برد. از این کتاب دو چاپ به زبان فرانسه و دو ترجمة فارسی در کتابخانة ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی مجلس شورای اسلامی موجود است.