جلال الدین محمد بلخی
مولوی، جلال‌الدّین محمد بن محمد بلخی (604 – 672 ق)
Molavi, Jalal ad-Din Mohammad Balkhi
شاعر، عارف و داستان‌سرا
مولانا، در بلخ متولد شد. او بزرگ مرد عرفان ایران و یکی از ستون‌های استوار اندیشه پارسی است. پدر مولانا «سلطان ولد» نام داشت كه از فقيهان بزرگ زمان خود بود و گوشة چشمي نيز به عرفان داشت. مولانا پيش از درگذشت پدر در قونیه، رفتن به منبر و انجام وعظ و خطابه را آغاز كرده بود، لذا مريدان پدرش، از وي خواستند پس از مرگ پدر، بر مسند وعظ پدر بنشیند. يكي از آنان به نام «برهان‌الدّين محقق ترمذي» وي را براي ادامة تحصيل و كسب فضايل بيشتر به حلب فرستاد كه گويا سه سال در آنجا به تحصيل مشغول بود. مولانا دوباره به قونيه بازگشت و مريدان بيشتري دور او جمع شدند.
آثار مولانا حاصل یک عمر مطالعة عمیق وی و حاوی لطیف‌ترین و دقیق‌ترین معانی عرفاني است. مجموع اشعار مثنوی شش جلد و شامل 25632 بیت است. غالب این اشعار بسیار روان و محکم ساخته شده‌اند.
در ابتدا شمس، سپس شخص ديگري به نام شیخ صلاح‌الدين فریدون زركوب و در نهایت حسام‌الدّين حسن بن محمد چَلپي بر سر راه مولانا قرار گرفتند. چلپی، از مشاهیر رؤسای جوانمرد و از اهالی آذربایجان بود. حسام‌الدّین به همراه مریدانش به قونیه آمده بود و به دليل اصرارهاي وي، مولانا، مثنوي را سرود.
مولانا با کلام بسیار ساده و روان خود و با ایراد امثال و حکایات و تمثیلات فراوان، عرفان را به اندیشة لايه‌هاي مختلف مردم نزدیک کرد، به گونه‌اي که هر طبقه، فراخور فهم و اندیشة خود از آن چیزی درک می‌کند. (هر کسی از ظّن خود شد یار من …..)
با آنکه مولانا به عموم جهانیان تعلق دارد، ولی پارسی‌زبانان بهرة خود را از او بیشتر می‌دانند، چرا که همگی اشعار او فارسی است و خطبه‌ها و نامه‌ها و تقریرات او نیز به فارسی می‌باشد و تنها حدود هزار بیت به عربی و کمتر از پنجاه بیت به زبان‌های یونانی و ترکی دارد. آثار مولانا به علاوة مناطق فارسی‌زبان، تأثیر فراوانی در هند، پاکستان، ترکیه و آسیای میانه گذاشته است. جایگاه مولانا در ترکیه بیش از یک شاعر است و به عنوان یک قدیس و مقرب شناخته می‌‌شود. یونسکو به پیشنهاد ترکیه، سال 2007 م، را «سال جهانی مولانا» نامید. سازمان ملل نیز مراسمی به مناسبت بزرگداشت هشتصدمین سالروز تولد مولانا برگزار کرد. مولانا در چند دهة گذشته به سرعت در جهان غرب مشهور شد به طوری که ترجمة کتاب او در امریکا به بزرگ‌ترین و پرفروش‌ترین کتاب سال تبدیل شد. ترجمة کولمن بارکس در سال 2001 م، بیش از 500 هزار نسخه در امریکا فروش داشت.