خيابان‌هاي تاريخي و قديمي تهران
خيابان‌هاي تاريخي و قديمي تهران
نقشه موسیو کرشش، معلم دارالفنون در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه از سطح شهر برداشته شده و به سال ۱۲۷۵ قمری چاپ و منتشر شد. در نقشۀ اولیه تهران هیچ اثری از نام خیابان مشاهده نمی‌شود. بلکه تمام معابر با نام‌های مرسوم آن دوره یعنی کوچه، گذر، گذار، بازارچه، بازار، راسته، رسته و … مشخص شده است.
با گذشت زمان و رسیدن سال‌های میانی پادشاهی ناصرالدین شاه، تهران ناگهان دچار تحولات وسیعی شد. جمعیت افزایش یافت و اراضی چند صد ساله ساخته شد. در این سال‌ها به ضرورت و نیاز، حصار صفوی را خراب کردند و حصار جدید ناصری را وسیع‌تر ساختند. سطح شهر گسترش قابل توجهی یافت، معابر جدید بنا شد، گذرگاه‌های تازه‌ای ساخته شدند که شکل کالبدی آن‌ها به خیابان‌های امروزی بیشتر شبیه بود، تا به کوچه باغ‌های قدیمی. این معابر کمابیش از کوچه‌ها و گذرهای قدیمی تهران، عریض‌تر و با کمی اغماض به خط مستقیم کشیده شده بودند، گذرگاه‌های جدید را خیابان نام نهادند و بدین ترتیب خیابان در معماری و شهرسازی این شهر تولد یافت.
اولین نقشه تهران ترسیمی نجم‌الدوله (چاپ ۱۳۰۹ قمری ) پس از این دوره برای نخستین بار متضمن نام خیابان است. اولین خیابان‌های پایتخت که در این زمان شکل گرفتند، عبارتند از: خیابان‌های باغ جنت (ولی‌عصر)، باغ انگوری (ولی‌عصر)، جناب وزیر (ولی‌عصر)، امیریه (ولی‌عصر)، باغ شاه (امام خمینی)، جلو قبرستان (مولوی)، دروازه گمرک (مولوی) و … .
نخستین بار بر اساس نوشته روزنامه “وقایع اتفاقیه” در دوران صدارت میرزا تقی‌خان امیرکبیر برخی از کوچه‌های ارگ سنگفرش شد تا آن‌ها برای عبور کالسکه‌هایی که از فرنگ وارد می‌کردند و یا در کارخانه معیرالممالک ساخته می‌شدند، مناسب و آماده شود. در دهه پایانی سلطنت طولانی ناصرالدین شاه «شوسه» که نوعی آسفالت بود جهت عبور راحت‌تر کالسکه، درشکه، گاری و … وارد عرصه راه‌سازی پایتخت شد، اما هنوز خبری از«آسفالت» نبود.
با فرارسیدن سال ۱۳۱۰ خ آسفالت برای نخستین‌بار وارد خیابان‌های تهران شد. در این سال پیش از ورود ملک فیصل پادشاه عربستان به تهران، بلدیه پایتخت به تکاپو افتاد و برای نخستین‌بار آسفالت را که پدیده جدیدی در صنعت راه‌سازی به شمار می‌رفت، وارد خیابان‌های تهران کرد. در مدت زمان کمی خیابان کوتاه الماسیه (باب همایون)، میدان توپخانه و اوایل خیابان لاله‌زار آسفالت شدند. بعدها خیابان باغ‌شاه (امام خمینی) و خیابان ولی‌عصر و البته تا حدودی کافه بلدیه (تئاتر شهر امروز) و دیگر خیابان‌ها آسفالت شدند و بدین ترتیب رفته رفته آسفالت نه تنها وارد خیابان‌ها و معابر تهران که به تمام شهرها و جاده‌های کشور کشیده شد.