دبيرستان البرز

دبيرستان البرز: در سال 1214 خ در دوران سلطنت ناصرالدين شاه، 22 سال پس از تأسيس دارالفنون، هيأت مبلغان كاتوليك آمريكايي در خيابان لاله‌زار اقدام به ساخت مدرسه‌اي به نام «كالج آمريكايي» كردند. در ابتدا اين مدرسه 10 دانش‌آموز داشت كه به سرعت افزايش پيدا كرد. در سال 1277 خ دكتر مايكل جردن براي مديريت اين مدرسه به ايران آمد و منشأ خدمات و تحولات بسياري براي این مدرسه شد. او املاك جنوبي بهجت‌آباد را كه حدود 16 هكتار بود، خريداري كرد، سه سال بعد نخستین ساختمان شبانه‌روزي را در آنجا ساخت و مدرسه را به اين مكان منتقل كرد. جردن می‌گفت: «بچه‌ها، مملکت شما سابقۀ درخشانی داشته ‌است. بازگشت به آن روزگار درخشان بستگی به همت، شجاعت و کوشش شما دارد. امیدوارم حرف من در گوش و قلب شما باشد و برای ملت و کشورتان مفید واقع شوید.»
در سال 1319 خ رضاشاه، كالج آمريكايي را به مبلغ 10 ميليون ريال خريد و مديريت آن را به ايرانيان سپرد. دبیرستان البرز نخستین مرکزی بود که از میان دانش‌آموزان با استعداد شهرستان‌ها به صورت بورسیه دانش‌آموز می‌پذیرفت و در این دوره به جایی رسید که نفرات اول کنکور در اغلب دانشکده‌های دانشگاه‌های ایرانی طی سالیان متمادی در این دبیرستان تربیت شده بودند. در دوران ریاست زنده یاد دکتر محمدعلی مجتهدی كه 34 سال دوام داشت (تا پيش از انقلاب)، ساختمان‌های متعددی ساخته و به مجموعه ساختمان‌های البرز اضافه شدند که سالن سرپوشیده ورزش (۱۳۳۸ خ)، ساختمان سفید (۱۳۳۹ خ) و ساختمان جدید (۱۳۴۶ خ) از آن جمله هستند. همچنین در زمان مدیریت دکتر مجتهدی، مهندس حسین امانت که خود نیز از دانش‌آموختگان همین مدرسه بود، نقشه ۲۲ هزار مترمربع ساختمان را بدون دریافت هزینه‌ای برای دبیرستان البرز طراحی کرد. بناي اصلي اين دبيرستان 45 هزار مترمربع بوده كه اكنون بخش زيادي از آن به دانشگاه صنعتي اميركبير واگذار شده است. اين بنا نخستین اثر نيكلاي ماركوف در ايران است.
از دانش‌آموختگان اين دبيرستان مصطفي چمران (فیزیکدان، سیاستمدار)، صادق چوبك (نویسنده واقع‌گرا)، همايون خرم (موسیقیدان)، منوچهر ستوده (ایران‌شناس، جغرافی‌دان)، محمدعلي همايون كاتوزيان (تاریخدان، نظریه‌پرداز)، حسين امانت (طراح و معمار)، داريوش فرهود (پدر علم ژنتیک ایران) و …. هستند.

دکتر مجتهدی گیلانی؛ متولد لاهیجان و فارغ‌التحصیل دانشگاه سوربن در رشته مکانیک است از مرداد 1323 مدیریت مدرسه البرز به او واگذار شد و وی این مدرسه را به منظم‌ترین مدرسه تهران تبدیل کرد. او در سال 1341 خ مدیر دانشکده پلی‌تکنیک و در سال 1344 خ مسئول تأسیس دانشگاه صنعتی شریف شد. دکتر مجتهدی در سال 1389 خ در فرانسه درگذشت.