دیُولافوا، مارسل اوگوست

. دیُولافوا، مارسل اوگوست (1844 – 1920 م)

Dieulafoy, Marcel Auguste

باستان­شناس و معمار فرانسوی

دیولافوا، در سال 1881 م، همراه همسرش به ایران آمد و در سال 1884 م، بار دیگر با سمت سرپرست نخستین گروه باستان­شناسان فرانسوی رهسپار ایران شد و برای کاوش به شوش سفر کرد. او در سال 1885 م، کاخ­های داریوش بزرگ و اردشیر دوم هخامنشی را کشف کرد. نزدیک به تمام نوشته‌های او دربارة آثار باستانی و هنری ایران است. این زوج هنگام گردش در تپه­های خوزستان به وجود تپه­های باستانی در شوش پی بردند و هنگام بازگشت به فرانسه از مدیر موزه­های ملی این کشور خواستند تا بودجه­ای در اختیارشان بگذارد. این خواسته پذیرفته شد و آن دو برای بار سوم به ایران آمدند و با پادرمیانی دکتر تولوزان، پزشک فرانسوی ناصرالدّین ­شاه، اجازه کاوش را گرفتند و طبق این قرارداد تمام فلزات کشف شده متعلق به دولت ایران و سایر آثار نصف به نصف تقسیم می­شد. این کاوش­ها از سال 1884 تا 1886 م، طول کشید. در میان این کاوش­ها گاو سنگی بزرگی به وزن 12 تن متعلق به سرستون یکی از کاخ‌ها بود. گفته شده مادام دیولافوا از اینکه نمی­توانست این تودة سنگی را حمل کند به قدری عصبانی شد که با پتک به جان سرستون افتاد و بدین ترتیب امکان حمل قطعات کوچک به فرانسه فراهم ­شد. پس از اتمام کاوش­ها، زوج فرانسوی زیر قرارداد زدند. آن‌ها با فریب مظفرالملک حاکم محلی که دست نشاندة ناصرالدّین شاه بود او را متقاعد ساختند که در صورت چشم­پوشی از تقسیم آثار آن‌ها، چند مدال و نشان برای ظل­السلطان می­فرستند و به این ترتیب آثار باستانی ایران از راه بوشهر به پاریس منتقل شد. دربار قاجار که متوجه عهدشکنی دیولافوا شده بود، رسماً در این مورد به دولت فرانسه اعتراض کرد، اما دولت فرانسه این اعتراض را جدی تلقی نکرد و فقط برای رفع کدورت از شاه ایران دعوت کرد تا برای بازدید از نمایشگاه اشیاء مشکوفه در شوش به فرانسه سفر کند. شاه پس از این سفر و بازدید از نمایشگاه تحت تأثیر آن قرار گرفت و سرانجام از اعتراض خود صرفه‌نظر کرد و مقدمات کار را برای انعقاد قرارداد جدیدی دربارة کاوش‌های فرانسویان در شوش فراهم کرد. از آثار او مأموریت به ایران و هنر در ایران؛ سفرنامة مادام دیولانوا: ایران و کلده را می­توان نام برد.