سیروس علایی

علایی، سیروس (سده بیست و بیست و یکم میلادی)

Alai, Sirous

ایران­شناس

علایی، سال‌هاست که به گردآوری و پژوهش نقشه‌های ایران از دورترین زمان‌ها مشغول بوده و مقالاتی نیز در این زمینه منتشر کرده است، از جمله مقالة نقشه‌نگاری (Cartography) در دانشنامة ایرانیکا به قلم اوست.

ایرج افشار می­نویسد: «سیروس علایی (مقیم انگلستان) کاری کرد کارستان و آن تألیف و تدوین و نشر کتابی است یگانه، ممتاز و کاملاً سندی از مجموعة نقشه­های ایران که خود دارد یا از کتابخانه­ها و مراکز علمی جهان به دست آورده است. در این کتاب به چهارصد نقشه ایران پرداخته که بین سال­های 1477 تا 1925 م، از میان بیش از 1200 نقشه برگزیده و همراه با 200 تصویر از اشخاص و مناظر به چاپ رسیده است. من خوشوقتم این کار عظیم وطن­پرستانه به دست یک ایرانی انجام شده و قطعاً می­تواند در بسیاری از مباحثی که گاه به گاه پیش می­آید (مانند نام خلیج فارس) این مرجع، اساس کارآمدی داشته باشد.» این کتاب از اواخر دورۀ تیموری که نقشه‌های بطلمیوس در اروپا شروع به انتشار کرد تا انقراض قاجاریه و آغاز سلطنت رضاشاه که تأسیساتی برای نقشه‌پردازی و نقشه‌نگاری در خود ایران فراهم شد، می‌باشد. اما کتاب تنها منحصر به وصف و ارائۀ 400 نقشه و 200 تصویر نیست، بلکه دکتر علایی نقشه‌ها را در متن تاریخی آن‌ها قرار داده و سوابق نقشه‌نگاری را از 2300 پ م روشن می‌کند.