شیخ ابوالحسن خَرَقانی شيخ ابوالحسن علي ابن جعفر ابن سلمان / علي ابن احمد
تخلص: ……….
قرن: چهارم و پنجم هجری
سال تولد ـ فوت: 352 ـ 425 ق
محل تولد ـ زندگی ـ فوت: خرقان بسطام ـ خرقان ـ خرقان
دوران: ابوطاهر شمس‌الدوله و ابوطالب رستم مجدالدولة ديلمي(آل بویه)
آثار: نورالمعلوم؛ رسالةالخائف الهائم من لومة اللائم؛ فواتح الجمال
توضیح: خرقاني، عارف بزرگ قرن چهارم و پنجم هجري، از چهره‌هاي بسيار درخشان عرفان ايراني است که در آزاد انديشي و تفکر والاي عرفاني، ممتاز و کم نظير است. زنجیرة ارادت به شیخ ابوالحسن خرقانی از زمان حیات او و از میان عرفایی چون خواجه عبداله انصاری آغاز شده و قرن به قرن و نسل به نسل پیوسته در حال گسترش بوده است و در سراسر جهان اسلام او را به عنوان یکی از اولیاءالله می‌شناسند.
گفتار و کردار اين عارف کيهان‌گراي ايراني، که در خرقان قومس (کومش در استان سمنان کنوني) مي‌زيسته است، در طي گذشت نزديک به هزار سال، همواره سرمشق عارفان و شاعران و متفکران و محققان بوده است.
در منقولات و حکايات باقي مانده، آمده است که شيخ ابوسعيد ابوالخير، عارف مشهور و ابوعلي سينا فيلسوف نامي و ناصر خسرو قبادياني علوي، شاعر و متفکر ايراني که معاصر شيخ ابوالحسن خرقاني بوده‌اند، به خرقان رفته و با وي صحبت داشته و مقام معنوي او را ستوده‌اند.
شيخ فريدالدّين عطار نيشابوري عارف بزرگ قرن ششم و هفتم هجري دراين‌باره مي‌نويسد: «آن بحر اندوه، آن راسخ‌تر از کوه، آن آفتاب الهی، آن آسمان نامتناهی، آن عجوبة ربانی، قطب وقت ابوالحسن خرقانی، سلطان سلاطین مشایخ بود و قطب اوتاد و ابدال عالم بود و پادشاه اهل طریقت و حقیقت بود و متمکن کوه صفت و متعین و دایم «به دل» در حضور و مشاهده به تن در ریاضت و مجاهده بود و صاحب اسرار حقایق بود و عالی همت و بزرگ مرتبه بود و در حضرت عزت آشنایی عظیم داشت و در گستاخی کر و فری، انبساطی بود چنانکه صفت نتوان کرد.»
بر سر در خانقاه ابوالحسن خرقانی این جملة معروف که از خود اوست به چشم می‌خورد:
«هرکه بدین خانقاه درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید، چه، آنکه به درگاه حق به جان ارزد، در سرای ابوالحسن به نان ارزد.»
خرقاني در سن 73 سالگي درگذشت و در خرقان به خاك سپرده شد.