شیرین بیانی
بیانی، شیرین (1317 خ – )
Bayani, Shirin
تاریخ‌نگار و پژوهشگر
شیرین بیانی، در تهران متولد شد. مادر وی ملکه ملک‌زاده، باستان‌شناس و سكه‌شناس و پدرش خانبابا بیانی، بنيانگذار دانشسراي عالي تهران و دانشكاه تبريز و هر دو آن‌ها از استادان به نام و بسيار فعال دانشكدة ادبيات دانشگاه تهران بودند. وی همسر محمدعلی اسلامی ندوشن، نويسندة معروف معاصر و استاد دانشگاه تهران است. او پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در دبیرستان‌های ژاندارک و انوشیروان دادگر، در رشتة ادبی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران وارد و در رشتة تاریخ ادامه تحصیل داد و در دوران تحصیل دانشگاهی، شاگر اول بود. او دورة دکتری را با کسب درجة بسیار عالی در دانشگاه سوربن فرانسه گذراند. عنوان رساله وی «تاريخ آل جلاير» و تخصص او بيشتر دورة مغول تا صفويه است. او در رشته‌های تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی پیش از اسلام و تاریخ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مغول – ایلخانی در دانشگاه تهران تدریس می‌کرد.
بیانی، علاوه بر تدریس در دانشگاه تهران، به سفرهای پژوهشی در قاره‌های آسیا، اروپا و امریکا رفته و کتاب‌های تاریخ‌شناسی بسیاری تألیف کرده است. او در پيگيري پژوهش‌هاي علمي خود به كشورهاي فرانسه، انگليس، سوئيس، ايتاليا، يونان، بلغارستان، لهستان، اسپانيا، پرتغال، آلمان، تركيه، مصر، كويت، هندوستان، چين، اردن، عراق، امارات متحده عربي و آمريكا سفر كرده و هربار با ره‌آوردهاي سودمندي به وطن بازگشته است. وی حدود نيم قرن است كه در رشتة تاريخ فعال بوده و آثار زيادي از خود بر جاي گذاشته، از جمله حدود بيش از 20 مقاله كه به زبان‌هاي مختلف، بارها به چاپ رسيده است. او در تأسيس كتابخانة ملي شهر ندوشن يزد فعاليت مستمري از خود نشان داده است. خانم بياني، به اخذ متجاوز از ده لوح تقدير از مراكز علمي – فرهنگي و دانشگاهي نائل آمده است. مهم‌ترين آن‌ها لوح تقدير از انجمن آثار و مفاخر فرهنگي ايران در سال 1382 خ می‌‌باشد. کتاب سه جلدی دین و دولت در ایران در عهد مغول او برندة جایزة کتاب سال ایران در سال 1370 خ، شد. بياني، علاوه بر نگارش چندين كتاب، مقالات زيادي نگاشته است كه در مجلات معتبر داخلي و خارجي چون مجلات: يغما، راهنماي كتاب، بررسي‌هاي تاريخي، هستي و ايرانيكا (چاپ دانمارك) به چاپ رسيده است. از دیگر آثار او دمساز دو صد کیش: دربارة مولانا جلال‌الدّین؛ مغولان و حکومت ایلخانی در ایران؛ ایران از ورود آریایی‌ها تا سقوط هخامنشیان؛ تیسفون و بغداد در گذر زمان؛ شامگاه اشکانیان و بامداد ساسانیان؛ هشت مقاله در زمینة تاریخ؛ ایران در برخورد با مغول؛ زن در ایران عصر مغول و تاریخ آل جلایر را می‌توان نام برد.