عمارت هرمز پیرنیا

عمارت هرمز پیرنیا: خانه‌ هرمز پیرنیا در خیابان لاله‌زار و در نزدیکی خانۀ‌ مشیرالدوله پیرنیا، خانه‌ ولی‌الله پیرنیا، مدرسه و کلیسای ژاندارک و خانه‌ سینما قرار دارد. این خانه قسمتی از مجموعه خانه‌هایی است که خاندان حسن پیرنیا (ملقب به مشیرالدوله) در آن سکونت داشته‌اند، از این‌رو، این مجموعه به نام مشیرالدوله نیز شهرت دارد. فرمان مشروطیت در این خانه توسط حسن و حسین پیرنیا نوشته شد. حسن پیرنیا (مشیرالدوله) عمارت اصلی را برای سکونت خویش در مرکز محوطه بنا کرده بود. او در زمین خود چندین عمارت دیگر هم بنا کرد که پس از مرگش، بین پسران و نوادگانش تقسیم شد. عمارت اصلی را «داوود پیرنیا» از آن خود کرد. عمارت شمالی در اختیار «احمد ابوالقاسم پیرنیا»، سیزدهمین رئیس دانشکده‌ علوم پزشکی تهران قرار گرفت؛ (همان قسمتی که بعدها تخریب و به جایش پاساژ مرجان ساخته شد)، بنای جنوبی هم به «هرمز پیرنیا» رسید. هرمز پیرنیا فرزند دوم حسن پیرنیا، دانش‌آموخته‌ دبیرستان سن لویی و مسئول تشریفات پهلوی دوم بود. ساختمان با پلانی مستطیل شکل (در جهت شرقی، غربی) با ارتفاع حدود هشت متر در یک طبقه بنا شده و ورودی آن از سمت جنوب است. پس از در ورودی، یک هشتی قرار گرفته و پس از گذشتن از آن، ورود به محوطه‌ خانه امکان‌پذیر است. در سمت راست این هشتی نیز، اتاقی کوچک قرار دارد.
در بخش مرکزی این بنا حمام اختصاصی خانۀ پیرنیا قرار داشت که در حال تخریب است و نیاز به مرمت و بازسازی دارد.
این خانه، تا دهه‌ ۱۳۵۰ میزبان خاندان پیرنیا بود. پس از انقلاب اسلامی مدتی خالی از سکنه بود. در سال ۱۳۶۰ زمین آن تقسیم شد، یکی از آن خانه‌ها به موزه‌ سینما تغییر کاربری داد و بعدها با انتقال موزه‌ سینما به محل کنونی‌اش در باغ فردوس، پژوهشکده‌ موزه‌ سینمای ایران شد. بنابر اعلام سازمان میراث فرهنگی ماکت عمارت پیرنیا در سال 1388 شخصی به نام مهدوی بوده که اطلاعات درست نیست و مهدوی نام شخصی بوده که از این خانه به عنوان انبار لوستر استفاده می‌کرد.
بخش اندکی از باقی‌ماندۀ این بنا، در سال ۱۳۷۶ خ با شماره ۱۸۹۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و به دانشگاه علوم پزشکی و موسسه طب اسلامی واگذار شد.