عیسی صدیق

صدیق، عیسی (1273 – 1357 خ)

Sadigh, Issa

ادیب و نویسنده

صدیق، در تهران متولد شد. او در سال 1290 خ، جزو اولین گروه از دانشجویان اعزامی به خارج در دورة بعد از مشروطیت بود که عازم فرانسه شد. او هم‌زمان با تحصیل در پاریس، به عضویت در حزب سوسیالیست فرانسه درآمده بود. او چندی در دانشگاه کمبریج به عنوان دستیار پروفسور ادوارد براون، به مطالعه و تدریس زبان فارسی پرداخت. وی سپس به فرانسه برگشت و توانست زبان فارسی را در ردیف زبان‌هایی قرار دهد که هرکس می‌توانست به جای زبان خارجی در امتحانات رسمی انتخاب کند. وی در سال 1297 خ، به ایران آمد و به سمت بازرس مدارس منصوب شد. چندی نیز رئیس فرهنگ گیلان، رئیس تعلیمات عالیه، معلم در مدرسة حقوق، دارالفنون و دارالمعلمین مرکزی، رئیس دفتر وزارت فواید عامه، نمایندة ایران در مجمع بین‌المللی آموزش و پرورش در ژنو و رئیس دفتر وزارت عدلیه شد. او در سال 1300 خ، به درخواست ممتازالسلطنه، وزیر معارف، از طرف احمدشاه لقب «صدیق اعلم» گرفت. صدیق در سال 1309 خ، بنا به دعوت دانشگاه کلمبیا برای مطالعه و تحقیق به امریکا رفت و یک سال بعد موفق به اخذ درجة دکتری در فلسفه از آن دانشگاه شد. وی هم‌زمان با تحصیل در دانشگاه کلمبیا، بنا به درخواست عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار پهلوی، اقدام به تهیه و تنظیم طرح تأسیس دانشگاه (دارالفنون) تهران کرد. برای اولین بار او بود که واژة «دانشگاه» را به جای دارالفنون به کار برد. او در سال 1310 خ، به ایران بازگشت و مأمور تأسیس دانشگاه تهران شد. وی در تشکیل فرهنگستان ایران نیز نقش عمده‌ای داشت و در سال 1314 خ، طرحی برای تأسیس فرهنگستان ایران تهیه کرد و خود جزو اعضای پیوستة اولیة آن شد. صدیق، پنج دوره سناتور انتخابی تهران بود و در تمامی ادوار نمایندگی، ریاست کمیسیون فرهنگ و هنر در مجلس سنا را عهده‌دار بود. وی در شورای فرهنگی سلطنتی، شورای فرهنگی انجمن ایران و انگلیس، هیأت مدیرة انجمن فرهنگی ایران و امریکا، انجمن آثار ملی و سازمان پرورش افکار، عضو بود. از آثار او می‌توان تاریخ مختصر فرهنگ ایران؛ تاریخ فرهنگ ایران؛ شرح حال و شخصیت و آثار فردوسی؛ مشهودات چهل ساله در فرهنگ و … را نام برد.