فخرالدّین اسعد گرگانی

تخلص:  ……….

قرن:  پنجم هجری

سال تولد ـ فوت:  ………. ـ بعد از446 ق

تولد ـ زندگي ـ فوت:  ملایر ـ اصفهان ـ ……….

دوران:  طغرل اول سلجوقی

آثار:  منظومة ویس و رامین

توضیح:  اسعد گرگانی از بزرگ‌ترین و کهن‌ترین داستان‌سرایان بزمی ایران است. بنا به گفتة خود او، در سال 443 ق در اصفهان همراه طغرل بیک سلجوقی بوده است. بعد از آنکه طغرل به قصد تسخیر همدان خارج شد، فخرالدّین در نزد ابوالفتح مظفر نیشابوری که از جانب طغرل حکومت اصفهان یافته بود، باقی ماند.

روزي حاکم اصفهان سخن از داستان ویس و رامین به میان آورد و خواستار شد تا اسعد گرگاني این داستان را به نظم درآورد. چون شاعر داستان را از اصل پهلوی به نظم درآورد، بسیاری از کلمات و ترکیبات پهلوی را هنگام نقل، به شعر خود راه داد، از جمله: دژخیم، دژپسند، دژمان و غیره.

منظومة ویس و رامین از باب آنکه بازماندة یک داستان کهن ایرانی است و از آن رو که ناظم آن به بهترین نحو از عهدة آن برآمده و اثر خود را با رعایت سادگی به زیور فصاحت و بلاغت آراسته، بسیار مشهور شده است.

فخرالدّین در منظومة ویس و رامین از دژ گوراب در اثر خود یاد کرده است؛ همین عامل باعث شده که عده‌ای نام او را فخرالدّین اسعد گرگانی بدانند. عده‌ای نیز بر این باورند که چون کَرکان، روستایی کوچک و نامشهور بود، بعدها فخرالدّین اسعد را به جاي «کَرکانی»، به اشتباه گرگانی نامیده‌اند.

از تاريخ تولد و محل فوت، اسعد گرگاني اطلاعي در دست نيست.