مار، يوري نيكُلايويچ

مار، يوري نيكُلايويچ (1893 – 1935 م)

Mar, Yury Nikolayevic

ايران‌شناس و زبان‌شناس روسي

پدر یوری، نیکلا مار، عضو فرهنگستان و مؤسس اصول جدید زبان‌شناسی در روسیه بود و در دانشگاه پترزبورگ تدریس می‌کرد و خانه‌اش مجمع فضلا و دانشمندان روس بود. او تحصیلات عالیه خود را در دانشکدة زبان‌های شرقی پترزبورگ دنبال کرد و برای مطالعة علمی زبان عربی، به سوریه رفت. مار، دورة دانشگاهی خود را با اخذ مدال طلا در سال 1917 م، به پايان رسانيد. دريافت مدال طلا به سبب مقاله‌اي بود كه او دربارة وزن اشعار فارسي نوشته بود. مقالات تحقيقي بسياري از او در نشريه‌ها و مجموعه‌هاي ايران و شوروي به چاپ رسيده است. مار، دو بار به ایران سفر کرد: در سال 1925 م، او از طرف موزۀ آسیایی، مأموریت یافت و به منظور مطالعات علمی به ایران آمد و در مدت یک سال و نیمی که در ایران اقامت داشت، زبان فارسی را به طور کامل فرا گرفت، تا آنجا که به فارسی شعر می‌سرود. در سال 1934 م، (1313 خ) او با عضویت هیأت نمایندگان شوروی، به ایران آمد و در جشن هزارة فردوسی شرکت کرد و خطابه‌ای نیز پیرامون «اوزان شعر شاهنامه» در کنگره ایراد کرد که از مهم‌ترین مطالب کنگره بود و از اینرو به دریافت نشان زرین نایل آمد. او، در سال‌های آخر زندگی خود، مدیریت «شعبۀ خاور نزدیک انستیتو علمی شناسایی قفقاز» را به عهده گرفت و برای اجرای برنامۀ این شعبه که «مطالعۀ تاریخ ایران از دورۀ صفوی تا دورۀ رضا شاه پهلوی» بود، با جدیت کامل به کار پرداخت. یکی از آمال بزرگ مار، این بود که فرهنگ فارسی به روسی جامعی با مساعی مشترک تمام ایران‌شناسان شوروی تألیف و از تخصص هر یک در آن استفاده شود، همچنین به علت علاقة مفرط به آثار نظامی گنجوی، دربارة او تحقیقات فراوان به عمل آورد. از آثار او گلستان به خط اختراعی میرزا ملکم خان؛ منتخباتی از نظامی گنجوی دربارة قفقاز؛ فردوسی، منظورسرایی و شعر او؛ شاهنامة فردوسی (با ترجمة رستم و اشکبوس) و … را می‌توان نام برد.