ماسه، هانري
ماسه، هانري (1886 – 1969 م)
Masse , Henri
ايران‌شناس، زبان‌شناس و فارسی‌پژوه فرانسوي
ماسه، پس از دریافت درجه لیسانس ادبیات، برای یادگیری زبان‌های عربی، فارسی و ترکی وارد «مدرسة ملی زبان‌های زندة شرقی» در پاریس شد و همزمان مطالعات خود را در حوزة زبان‌شناسی و تاریخ ادیان (زبان‌های سنسکریت و ایران باستان و دین اسلام) در «مدرسة عالی تحقیقات علمی – کاربردی» پاریس دنبال کرد و سرانجام در سال 1920 م، به دریافت درجة دکتری دولتی از دانشکدة ادبیات پاریس (سوربن) نائل آمد. «تحقیق دربارة سعدی شاعر» عنوان کتابی است که گویا ماسه آن را به عنوان رسالة دکتری خود نوشته و در سال 1919 م، در پاریس منتشر کرده است. به مناسبت هفتاد و پنجمين سال زندگي او (1963 م / 1342 خ)، دانشگاه تهران، با كوشش علي‌اكبر سياسي، رئيس افتخاري دانشگاه تهران و رئيس وقت دانشكدۀ ادبيات دانشگاه تهران، يادنامۀ مفصلي به نام هانري ماسه، انتشار داد. از بررسي آثار هانري ماسه برمي‌آيد كه بيش از نيمي از نوشته‌هاي او، شامل ترجمه و تأليف دربارۀ ايران بوده است. او همچنین کتاب‌هایی دربارة فردوسی و سعدی و آداب و اخلاق ایرانیان را دارد. وی عضو افتخاری فرهنگستان ايران و عضو آكادمي كتيبه‌ها نيز بود. او علاوه بر تدریس، سال‌های متمادی ریاست مدرسۀ زبان‌های شرقی پاریس را بر عهده داشت. از برتری‌های دیگر ماسه، وسعت دامنۀ نفوذ و تأثیر کلام او در معرفی ادب و فرهنگ ایران در اروپا، به ویژه فرانسه است، تا آنجا که شاید هیچ ایران‌شناس دیگری از این نظر به پایۀ او نرسد. در تمام مستعمرات و کشورهای تحت‌الحمایۀ سابق فرانسه و به طور کلی در تمام کشورهایی که زبان فرانسوی رواج داشته و دارد، از شمال افریقا، تا سنگال و ماداگاسکار و گویان، در امریکا و سوریه و لبنان و جاهای دیگر، کسانی که با فرهنگ و ادب ایران آشنایی پیدا کرده‌اند که تعدادشان هم بسیار است، بیشتر این آشنایی را به واسطۀ ترجمه‌های هانری ماسه به دست آورده‌اند. هانری ماسه، در جشن بازنشستگی‌اش در دانشگاه سوربن چنین گفت: «من عمرم را وقف ادبیات پارسی کردم و برای اینکه به شما استادان و روشنفکران فرانسوی بشناسانم که این ادبیات چیست، باید به مقایسه بپردازم و بگویم که ادب پارسی بر چهار استوانة اصلی استوار است: فردوسی، سعدی، حافظ و مولانا … فردوسی، همسنگ و همتای هومر یونانی است و برتر از او … سعدی، آناتول فرانس را به یاد ما می‌آورد … حافظ با گوتة آلمانی قابل قیاس است که خود شاگرد حافظ و زنده به نسیمی که از جهان او به مشامش رسیده، می‌شمارد، … اما مولانا … در جهان هیچ چهره‌ای وجود ندارد که بتوان مولانا را به آن تشبیه کرد.» از آثار او کتاب تحقیق دربارة سعدی؛ گرشاسب‌نامه (ترجمه)؛ خسرو و شیرین (ترجمه)؛ بهارستان جامی (ترجمه) و … را می‌توان نام برد.