محمدقلی شمس

بنیانگذار چشم‌پزشکی نوین

(پدر چشم پزشکی ایران)

1283 – 1375 خ

محمدقلی شمس، در سال 1283 خ و در تهران به دنیا آمد. پدرش دکتر یحیی شمس ملقب به لسان الحکماء، چشم پزشک بود. او دوران دبستان و دبیرستان را در مدرسة سن‌لویی تهران و تحصیلات پزشکی را در مدرسة دارالفنون آغاز کرد. پس از آن عازم کشور فرانسه و در دانشگاه نظامی شهر لیون پذیرفته شد. سپس در یکی از بیمارستان‌های پاریس که یک بیمارستان نظامی بود، مشغول به کار شد.
او در سال 1310 خ از طرف اعتمادالدوله قره گزلو، وزیر معارف آن دوران، برای معالجة بیماران به ایران دعوت شد. نخستین اقدام پروفسور شمس در ایران، برپایی بخش چشم پزشکی ارتش و سپس راه‌اندازی بخش چشم پزشکی مدارس در مدرسة دارالفنون بود.
پروفسور شمس، بنیانگذار بیمارستان چشم‌پزشکی فارابی به عنوان اولین مرکز تخصصی چشم پزشکی در ایران است و به این شکل بیمارستان فارابی با 24 تخت و دو درمانگاه همزمان با تأسیس دانشگاه تهران توسط ایشان تأسیس شد. دکتر شمس در سال 1313 خ اولین عمل پیوند قرنیه در ایران را در بیمارستان فارابی انجام داد. همچنین پیوند صلبیه و قرنیه، درمان تراخم چشم با روش دیاترمو کواگولاسیون، درمان فشار شریان شبکیه با روش افتالمو دینامومتری، از دیگر افتخارات ایشان است.
او به منظور مبارزه با بیماری تراخم در جنوب ایران همراه با پزشکان اتریشی و ایرانی به درمان بیماران پرداخت.
نامبرده با همکارانش در سال 1326 خ انجمن چشم پزشکی ایران را به طور رسمی دایر کرد و در سال 1333 خ انجمن چشم پزشکی رسماً به عضویت انجمن بین‌المللی چشم پزشکی درآمد.
پروفسور شمس قدیمی‌ترین عضو انجمن چشم پزشکی فرانسه بود. وی بارها به ریاست انجمن‌های چشم پزشکی مختلف در جهان برگزیده شد. دوازدهمین کنگرة سراسری چشم‌ پزشکی ایران از او به عنوان استاد برجسته و پدر چشم پزشکی ایران تجلیل کرده است.
وی در سال 1375 در 92 سالگی، پس از 65 سال آموزش و پژوهش و خدمت به مردم دار فانی را وداع گفت.