محمد محمدی ملایری

محمدي ملايري، محمد (1290 – 1381 خ)

Mohammadi Malayeri, Mohammad

پژوهشگر، ادیب و تاریخ­نگار

محمد ملایری، در تهران به دنیا آمد و در سال 1313 خ، در دانشکدة ادبیات دانشگاه تهران در رشتة ادبیات فارسی تحصیل کرد و با بورس دولتی به دانشگاه امریکایی بیروت رفت و زبان و ادبیات عربی خواند.

محمدي، متخصص زبان و ادبيات عرب و پژوهشگر تاريخ و فرهنگ ايران باستان با تكيه بر نوشته­هايي به زبان عربي بود. وی پس از کسب دکتری در سال 1339 خ، از طرف دانشگاه تهران، كرسي زبان و ادبيات فارسي را در دانشگاه لبنان داير و ده سال آن را اداره كرد، سپس به تهران بازگشت و تا زمان بازنشستگی، ریاست دانشکدة الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را بر عهده داشت. کارهای ایران‌شناسی دکتر محمدی از سال 1316 خ، آغاز شد. یکی از نکات حائز اهمیت  در کار او، این است که پژوهش‌های ایران‌شناسی خود را در یک کشور عربی (لبنان) شروع کرد. در دورانی که دکتر محمدی کرسی استادی دانشگاه بیروت را در اختیار داشت، مجلة الدراسات الادبیة را بنیانگذاری کرد. این مجله به دو زبان فارسی و عربی نگاشته می‌شد و همة مقالات آن به مسائل ایران‌شناسی یا تقابل و تعامل فارسی و عربی اختصاص داشت. از مهم­ترين آثارش تاريخ و فرهنگ ايران در دوران انتقال از عصر ساساني به عصر اسلامي (6 ج) است كه پس از درگذشت وی و در سال 1382 خ، برندة جايزة كتاب سال شد. هدف وی از این پژوهش نه تنها اثبات تداوم فرهنگ و تمدن پیش از عرب ایران، بلکه تشریح تلاش مورخان و نویسندگان عربی برای خوار داشتن و ناچیز جلوه دادن این فرهنگ از راه تعریب نام‌های خانوادگی و جغرافیای ایران و مهم‌تر از همه تحریف تاریخ اجتماعی و سیاسی ایرانیان بود. وي مقالات بسياري در زمینة فرهنگ ایرانی؛ ایران‌شناسی و تقابل و تعامل عربی و فارسی دارد كه در نشريه­هاي ايران و خارج به چاپ رسيده است. از دیگر آثار او ادب و اخلاق در ایران پیش از اسلام و آثار آن در دوران اسلامی؛ فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلام و ادبیات عربی و الأدب الفارسی فی اهم ادواره و اشهر اعلامه را می‌توان نام برد.