مول، يوليوس فون یوهانس
مول، يوليوس فون یوهانس (1800- 1876 م)
Moll, Julius Von Johannes
ايرانشناس و مترجم آلماني
مول، یکی از برجسته‌ترین شرق‌شناسان است که تحصیلات اولیة شرق‌شناسی را در آلمان آغاز کرد، سپس به پاریس رفت و تحصیلات عالی خود را در فرانسه و سپس انگلستان ادامه داد. وی به مقامات علمی مهمی دست یافت و به استادی زبان فارسی در کولژ دو فرانس نیز منصوب شد. وی جزو متخصصان ، متن‌شناسان، فیلسوفان، تاریخ‌دانان، باستان‌شناسان، جغرافی‌دانان و جامعه‌شناسانی است که خود را تمام و کمال وقف مطالعه و تحقیق بر روی ایران و دنیای ایرانی کرد. او به زبان فارسی، عربی و چینی آشنایی داشت.
مول، تابعيت فرانسوي با نام ژول مول داشت. دولت فرانسه در سال 1826 م، مول را مأمور ترجمة شاهنامة فردوسي كرد. او برای ترجمة شاهنامه به عنوان متن‌شناس، نسخه‌های مختلف از شاهنامه را که در حدود 35 دست‌نویس موجود در اروپا، در کتابخانة سلطنتی پاریس، کتابخانة کمپانی هند شرقی، موزة بریتانیا و کتابخانة آکسفورد موجود بود را بررسی و مطالعه کرد. چاپخانة سلطنتی فرانسه جلدهای شاهنامة ترجمه شده وی را به طرز نفیسی به صورت دو زبانة فارسی و فرانسوی منتشر کرد و این متن بر روی سایت ادارة ملی فرانسه قابل دیدن و دانلود است. این مجموعه به قدری گرانقیمت و نفیس درآمد که کسی جز افرادی که دولت فرانسه این کتاب را به آن‌ها هدیه می‌داد، قادر به خرید آن نبود. همسر مول، خانم ماری الیزابت مول، ترجمة فرانسة شاهنامه از چاپ شوهرش را در سال 1878 م، در هفت جلد به قطع جیبی در فرانسه منتشر کرد.
ژول معتقد بود با ترجمة شاهنامه می‌تواند منبع اصلی اطلاعات در مورد ایران کهن را در اختیار خواننده قرار دهد. مول برای اینکه بتواند تمام وقت خود را صرف ترجمه و چاپ شاهنامه کند، از کرسی استادی خود در دانشگاه توبینگن استعفا داد و تا آخر عمر در پاریس ماند. شش جلد به قطع بزرگ از اين ترجمه به نام مجموعه کتاب‌های شرقی، از سال 1838 تا 1866 م، به تدریج انتشار يافت و جلد هفتم را باربيه دومینار، شاگرد و جانشین او بر کرسی زبان فارسی، به پايان رساند. اثر دیگر او پارههایی دربارة دین زرتشت است.
مجلة بخارا، شب «ژول مول» را که صد و سیزدهمین شب از شب‌های مجلة بخارا بود را در 10 اسفند ماه 1391 خورشیدی، با همکاری مؤسسة فرهنگی هنری ملت، بخش فرهنگی سفارت فرانسه در ایران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و گنجینة پژوهشی ایرج افشار در محل ساختمان کانون زبان پارسی برگزار کرد.