ميرزا محمدتقی‌خان فراهانی مشهور به امیرکبیر
تخلص: ……….
قرن: سیزدهم هجری
سال تولد / فوت: احتمالاً 1222 / 1268 ق
محل تولد / زندگی / فوت: هزاوة فراهان (از توابع اراک) / تهران / فین کاشان، خاكسپاري در كربلا
دوران: قاجاریه
آثار: روزنامة وقایع اتفاقیه
توضیح: ميرزا تقي خان فراهاني، در هزاوه از توابع فراهان اراك، (كه هنوز هم محله‌اي به نام محلة ميرزا تقي‌خان در آنجا قرار دارد) ديده به جهان گشود.
در هيچ منبع موثقي سال تولد امیر ذكر نشده است، اما بنابر مدارك موجود، وي در حدود سال 1222 ق ديده به جهان گشود. پدرش كربلايي قربان، در ابتدا آشپز قائم مقام اول و دوم بود كه بعدها ريش سفيد خانة قائم‌مقام شد. امير در دستگاه قائم‌مقام فراهاني و عباس ميرزا (وليعهد محمدشاه كه پيش از پدر فوت كرد و هيچگاه به سلطنت نرسيد)، پرورش يافته بود. وي دو همسر اختيار كرد؛ اولين همسر وي «جان جان خانم» بود كه از وي دو دختر و يك پسر داشت. وي پيش از صدارت از او جدا شد و پس از صدارت به امر ناصرالدّين شاه با تنها خواهر تني شاه به نام «عزت الدوله» ازدواج و تا آخر عمر كوتاهش با او زندگي كرد. عزت‌الدوله، دختر مهدعليا، (مادر ناصرالدّين شاه و از دشمنان امير)، برخلاف مادر و برادرش، رفتارش در برابر شوهرش بسيار شايسته بود. به گونه‌اي كه سفراي خارجي از وفاداري و شخصيت وي با شگفتي در نوشته‌هايشان ياد كرده‌اند.
وي در ابتدا در دربار محمدشاه سمت دبيري داشت و در بعضي از مأموريت‌هاي سياسي از همراهان درباريان و در اين سفرها با سياست و راه‌هاي مملكت‌داري كشورهاي پيشرفته آشنا شد.
امير در مدت 3 سال صدارتش كارهاي بزرگ و ترقي‌خواهانه‌اي انجام داد.
ناصرالدّین شاه با تمام محبتي كه نسبت به امير داشت، او را در تاريخ 20 محرم 1268 ق از صدارت معزول و به پست نظامي‌گري گماشت، ولي در عرض يك روز چنان كارهاي كشور در هم گره خورد كه هر آن احتمال بازگشت وي به صدارت مي‌رفت. بزرگترين دشمن وي مهدعليا، مادر شاه، با همدستي وزير جديد (ميرزا آقا خان نوري از بزرگترين خائنين به كشور) و به ويژه روحانيون درباري و سفراي روس و انگليس، كه منافع خود را در خطر مي‌ديدند، شاه را بر آن داشتند تا ميرزا تقي را از امير نظامي نيز معزول و در نهايت به كاشان تبعيد کند. امير پس از 40 روز تبعيد به دستور ناصرالدين شاه و به دست خائنين به كشور، در حمام فين كاشان با زدن رگ‌هايش به قتل رسيد. شاه بلافاصله پشيمان شد و خواست حكم را پس بگيرد، اما آن اتفاق وحشتناك واقع شده بود.
اين مرد بزرگ، در حدود 46 سالگي كشته و در فين كاشان به خاك سپرده شد ولي پس از چند ماه، همسرش جنازة وي را به كربلا منتقل كرد.