میدان باغشاه (میدان حر)
میدان باغشاه (میدان حر): میدان باغشاه ترکیبی از باغ و بنایی بزرگ و پرآوازه در غرب تهران قدیم بود که خارج از دروازههای تهران قرار داشت. این باغ محل اقامت و استراحتگاه پادشاهان قاجار بود. در پنجاه سال پادشاهی ناصرالدینشاه، باغشاه از میدان اسبدوانی به بخشی زیبا و دلپذیر تبدیل شد و چهار خیابان داشت که از مرکز باغ تا به چهارسو کشیده میشد. جویهای آب و کاشیهای لاجوردی که کف جویها را آراسته بود، باغ را طراوت و زیبایی بسیاری میبخشید. ناصرالدینشاه دستور داد برجی 6 اشکوبهای در آنجا برای او و همسرانش بسازند. این سازه که برج منظر نامیده میشد و کبوترخانه و سازههای کوچکتری پیرامونش داشت، همگی از بین رفته است، همچنان که دیگر اثری از دریاچهای که باز به دستور ناصرالدینشاه در میانه باغ ساخته شده بود، دیده نمیشود. از یکی از استادان پیکرساز به نام آن دوران، میرزا علی اکبر معمار، خواسته شد که تندیسی از شاه بسازد، این تندیس را در میان دریاچه باغ بر روی سکویی جای دادند. پس از کشته شدن ناصرالدینشاه، تندیس را برداشتند تا آنکه سالها پس از آن کریمآقا بوذرجمهری، رییس بلدیه (شهرداری) تهران در زمان رضاشاه، دستور داد این تندیس فلزی را ذوب کنند و از میان ببرند. تابلوی رنگ روغنی از استاد کمالالملک، نقاش نامدار ایران، در کاخ گلستان نگهداری میشود که در آن منظرهای از باغشاه و دریاچه آن در حالیکه تندیس شاه قاجار در میان دریاچه دیده میشود، نقاشی شده است.
تابلوی بسیار زیبا نشان میدهد که در آن زمان باغشاه چه گستره سرسبز و چشمنوازی داشته است.
محمدعلی شاه بیشترین توجه را به این باغ داشت. به ویژه همسر او، ملکه جهان، باغشاه و سازه چند اشکوبهاش را جایی برای برپایی جشنها و مهمانیهای شاهانه قرار داده بود. در همین باغشاه بود که محمدعلیشاه قاجار دستور داد در برابر چشمانش سه تَن از مشروطهخواهان یعنی ملکالمتکلمین، میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل و قاضی ارداقی را اعدام کنند. در بخش جنوبی باغشاه، باغ وحش کوچکی نیز وجود داشت.
باغشاه در زمان احمد شاه از رونق افتاد و چندی بعد تبدیل به پایگاه نیروهای ژاندارمری شد و شکل پادگان به خود گرفت. تا آنکه عبدالحسین میرزا فرمانفرما، از شاهزادگان نامدار قاجاری، باغشاه را از احمدشاه خرید.
در سال 1312 خ نیز در بخش شمال باختری باغشاه دانشگاه جنگ ساخته و بنیانگذاری شد. اما بخش اصلی باغشاه پیشین، همان است که اکنون «خیابان پاستور» نام دارد. در زمان احمدشاه قاجار و پس از رویدادهای جنگ جهانی اول، دولت ایران از انستیتو پاستور پاریس درخواست کرد که ایران را هم زیر پوشش خدمات بهداشتی و آموزشی خود قرار دهد. در آن زمان ایران گرفتار قحطی و گسترش بیماریهای عفونی شده بود، عبدالحسین میرزا فرمانفرما دو هکتار از زمینهای باغشاه را در اختیار انستیتو پاستور قرار داد.
بنای باغشاه به تدريج از بین رفت و قسمتی از آن به میدان باغشاه تبدیل شد و پس از سال 57 به میدان حر تغییر نام داد.
اکنون تندیس نبرد گرشاسب با اژدها اثر غلامرضا رحیمزاده ارژنگ، مجسمهساز ایرانی، که نمادی از محاصرۀ انسان توسط شیطان است و در نهایت پیروزی خیر بر شر را نشان میدهد، در این میدان نصب شده است. ساخت این مجسمه در حدود سه سال طول کشیده بود و در حدود سال 1315 خورشیدی در میدان باغشاه نصب شد.