نیبور، کارسَتِن

نیبور، کارسَتِن (1733- 1815 م)

Niebuhr, Carsten

جهانگرد، نقشه­نگار و ریاضی‌دان آلمانی (شاید دانمارکی‌تبار)

نیبور، نویسندة سفرنامة کارستن نیبور، در زمان کریم­خان زند از طرف پادشاه دانمارک، به همراه یک گروه پژوهشی، برای مطالعه به یمن و عربستان سفر کرد و در ادامه سفر به ایران آمد و از استان فارس به دقت دیدار کرد و سفرنامه­ای ارزشمند دربارة شیراز، تخت جمشید، بوشهر و خلیج فارس نوشت. او در سال 1762 م، دقیق­ترین نقشة منطقه خلیج فارس تا آن زمان را با نام «نقشة خلیج فارس» طراحی و جزایر سه‌گانة تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی (گپ سبزو) را برای نخستین­بار در نقشه­های جغرافیایی ترسیم و به نام ایران ثبت کرده است. نیبور، همچنین رونوشت­هایی بسیار دقیق از کتیبه­های تخت جمشید برداشته که می­توان نخستین کاوش علمی تخت جمشید را به وی نسبت داد.

او نخستین کسی بود که متوجه سه زبانه بودن کتیبه‌ها شد که زبان فارسی باستان، از همه ساده‌تر است، زبان دوم کتیبه‌ها، ایلامی که تا حدی پیچیده و زبان سوم، بابِلی که بسیار دشوار بود و همانطور که دلا واله گفته بود تأکید کرد که این خط از چپ به راست نوشته می‌شود. کار نیبور اقدامی نتیجه‌بخش در جهت رمزگشایی خط میخی بود. سفرنامة او توسط پرویز رجبی ترجمه و در سال 1354 خ، به وسیلة انتشارات ایران‌شناسی در تهران به چاپ رسیده است.