هرمز میلانیان

ميلانيان، هرمز (1316 – 1393 خ)

Milanian, Hormoz

زبان­شناس و فرهنگ­نگار

ميلانيان، در تهران به دنیا آمد. پدرش حسن میلانیان فرمانده ناو «پلنگ» بود که در زمان حملة متفقین به ایران کشته شد. او تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در تهران و در دبیرستان‌های شرف و دارالفنون گذراند و در رشتة ادبیات فارسی از دانشگاه سوربن فرانسه دکتری گرفت. وی پس از بازگشت به ایران در سال 1344 خ، در بنیاد فرهنگ ایران، مسئولیت پژوهش در زمینۀ تاریخ زبان فارسی را زیر نظر پرویز ناتل خانلری بر عهده گرفت. او سپس به عنوان استادیار زبان‌شناسی در دانشگاه تهران به استخدام رسمی درآمد. در سال 1349 خ، برای یک ‌سال به عنوان استادیار مهمان، برای تدریس زبان فارسی به دانشگاه ایلینوی اعزام شد. در طول سال‌های پنجاه خورشیدی، با فرهنگستان زبان ایران نیز همکاری داشت و در جلساتی از کمیسیون واژه‌گزینی آن شرکت داشت.

او نخستين مدرس و استاد زبان­شناسي عمومي نوين در ايران، استاد زبان­شناسي و ادبيات فارسي در دانشگاه سوربن جديد (پاريس 3) بوده و از سال 1379 تا 1385 خ، مدير بخش مربوط به زبان­شناسي فارسي و ادبيات فارسي دانشگاه سوربن و همكار ژيلبر لازار، در تدوين فرهنگ فارسي – فرانسه بود. از شايسته­ترين خدمات او در زبان­شناسي، نظارت بر ترجمة آثار كلاسيك زبان­شناسي و رهبري پژوهش­هاي نظام يافته بر روي متوني چون شاهنامه بوده است. وی پس از انقلاب اسلامي ايران، به فرانسه رفت و به محض ورود به عنوان استاد مهمان در دانشگاه سوربن پذيرفته شد و پس از ژيلبر لازار، مدت­ها مديريت بخش فارسي اين دانشگاه را به عهده داشت. میلانیان در شهریور سال 1375 خ (1996 م)، پس از 17 سال به ایران بازگشت و به تألیف، ترجمه و تحقیق در زمینۀ زبان‌شناسی عمومی و فارسی پرداخت. او عضو انجمن زبان‌شناسی پاریس و انجمن جهانی زبان‌شناسی بود. از آثار او زبان­شناسی (مجموعه مقالات)؛ کزین برتر اندیشه برنگذرد را می­توان نام برد.