کاخ موزه سعدآباد، موزه کاخ شهوند یا سبز
کاخ موزه سعدآباد: در زمان قاجار، اين منطقه محل اقامت تابستاني شاهان قاجار بود. در زمان رضاشاه پهلوي به مرور بر وسعت این مجموعه افزوده و عمارتهايي نيز به آن اضافه شد. مجموعهای ۳۰۰ هکتاری در شمال تهران، به همراه چندین کاخ، عمارت، موزه و ساختمانهای متعدد، قناتها، باغها، گلخانهها و خیابان است. این مجموعه در ناحیه شمیران، در مجاورت دربند و در دامنه رشتهکوه البرز ساخته شده و اكنون هجده عمارت در مجموعه سعدآباد وجود دارد كه ده ساختمان آن در اختيار نهاد رياست جمهوري است و هشت بنای دیگر آن پس از سال 1357 خ به موزه تبديل شده است.
مجموعه ساختمانهایی که به موزه تبدیل شدند، عبارتند از:
موزه کاخ شهوند یا سبز: این کاخ در ابتدا به صورت ساختمانی نیمهتمام و متعلق به علیخان والی از زمینداران دورۀ قاجار بوده و در شمال غربی مجموعه سعدآباد قرار دارد. تپهای که ساختمان روی آن واقع شده، به تپه علیخان معروف بود و رضاشاه از او به مبلغ 7000 تومان خرید. رضاشاه، پس از اینکه ساختمان واقع بر این تپه را از علیخان خریداری کرد، کاخ کنونی را بنا نهاد و کار ساخت و تکمیل آن از زمان وزارت جنگی او، تا اوایل سلطنتش (سالهای ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۷ خورشیدی) به طول انجامید. سپس میرزا جعفرخان معمارباشی بدون اینکه آسیبی به اصل بنا برسد، آن را بازسازی کرد که مدت هفت سال به طول انجامید. این کاخ در دو طبقه (زیرزمین و همکف) بنا شد. رضاشاه از طبقه همکف به عنوان محل زندگی و دفتر کار خود و از زیرزمین به عنوان انباری استفاده میکرد. یک تالار غذاخوری مجلل با میز و صندلیهای منقش و کندهکاری شده و همچنین ظروف نفیس چینی و سرامیک و نقره ایتالیایی مخصوص پذیرایی تشریفاتی میهمانان مورد استفاده قرار میگرفت. به دلیل استفاده از سنگهای سبز کمیاب معدن خمسه زنجان و نیز سنگ مرمر خراسان در ساخت نمای بیرونی این کاخ به آن قصر سنگی یا کاخ مرمر نیز گفته میشود. حسین لرزاده تزئین و نقش و نما، میرزا جعفر کاشی معماری، حسین طاهرزاده بهزاد تندیسهای دیواری و خاتمکاریهای بینظیر و ظریف آن را بر عهده داشتند.