گزنُفون

گزنُفون ( حدود 430 – حدود 345 پ م)

Xenophon

تاریخ­نگار یونانی

گزنفون، فیلسوف و مورخ یونانی است که سالیان دراز از زندگی خود را در آسیا گذراند. او از شاگردان سقراط بود و بعدها به خدمت پرخنوس درآمد. در یکی از جنگ‌های ایران و یونان که منجر به شکست یونان شد. سپاهیان شکست خورده و متواری یونان، گزنُفون را به رهبری خود برگزیدند و او توانست بازماندة سپاه یونان را از راه آسیای صغیر (ترکیه) به یونان بازگرداند. اما یونانی­ها او را به تبعید محکوم کردند. نوشته­های معروف او عبارتند از آناباسیس که شرح لشکرکشی کوروش اول و برگشت سپاهیان یونان تحت راهنمایی گزنفون به میهنشان است. کوروش­نامه، رمانی است سیاسی در هشت جلد که علاوه بر وصیت‌نامة کوروش بزرگ، دربارة پرورش و آموزش فرمانروایی آرمانی و زندگی کوروش بزرگ نیز سخن گفته شده است. از دیگر آثار او میهمانی؛ یاد سقراط و سیاست آتنیان را می­توان نام برد. آثار گزنفون برای سده­های متمادی، تنها منبع موجود دربارة تاریخ یونان و ایران باستان بود و به همین سبب اهمیت فراوانی داشت.