ارداویراف
ارداویراف، از موبدان دوران شاپور اول ساسانی بود، که سفری معنوی (مجازی) به جهان مینوی کرد و که رسالة ارداویرافنامه، شرح این مسافرت و سیر او در بهشت و دوزخ است. تألیف این کتاب به آوردة ذبیحالله صفا، در اواسط قرن نهم میلادی صورت گرفته و قدیمترین نسخة خطی آن، متعلق به قرن چهارم هجری است.
اَرداویرافنامه یا اَرداویرازنامه، از کتابهای نوشته شده به زبان پارسی میانه است که از پیش از اسلام بجامانده است.
ویراف مقدس، نام یکی از موبدان، که به عقیده پارسیان صاحب معراج بوده و ارداویرافنامه، در واقع معراجنامه اوست. داستان دینی ارداویراف، همانندی زیادی با کمدی الهی دانته دارد و پژوهشگران بر این باورند که دانته در آفریدن اثر خود، از منابع عربی یاری گرفته و آنها از ارداویرافنامه اقتباس کرده است.
این کتاب تصویر جامعی را از دوزخ در زرتشتیگری بدست میدهد. این کتاب که به ظاهر در قرن سوم هجری به رشتة تحریر درآمده و یکی از منابع مهم تاریخ شفاهی آئین باستانی زرتشتی است. از محتوای کتاب چنین برمیآید که متن اصلی پهلوی آن به اواخر دورة ساسانی تعلق داشته است. موضوع این کتاب داستان موبدی است که برای بیگمان شدنِ مردمان دربارة دین، رستاخیز، بهشت و دوزخ، خویش را به یاری موبدان دیگر به خواب هفت روزه میبرد و روان او در بهشت، نیکیهای نیکوکاران و در دوزخ پاداَفرَه (مجازات) بدکاران را میبیند و پس از به هوش آمدن آن داستانها را باز میگوید.
داریوش کارگر، ارداویرافنامه را بر اساس شش دستنوشته و مقایسه با روایت و نسخه زبان پهلوی و ترجمه انگلیسی تصحیح کرد و کاملترین نسخه این متن کهن را به دست داد.
این کتاب را دانشگاه اپسالای سوئد با عنوان اردای ویرافنامه، روایت فارسی زرتشتی منتشر کرده است.
از محل زندگی، تاریخ تولد و فوت ارداویراف هیچ اطلاعی در دست نیست.