: جمال‌الدّین ابومحمد الیاس ابن یوسف ابن زکی نظام‌الدّین گنجه‌ای مشهور به نظامي گنجوي
تخلص: نظامی
قرن: ششم و هفتم هجری
سال تولد – فوت: 535 – 614 ق
محل تولد – زندگي – فوت: گنجه (در نواحي اَران از شهرهای جمهوري آذربایجان) – گنجه – گنجه
دوران: فخرالدّین بهرامشاه، ركن‌الدّين ابومظفر و ركن‌الدّين طغرل سلجوقي
آثار: پنج گنج یا خمسة نظامی
توضیح: از ابيات نظامي اينگونه مشخص است كه مادر وي از اشراف كُرد بوده و همچنين از اشاره‌های موجود در خسرو و شیرین می‌توان دریافت که اولین همسر او، زمانی که نظامی سرودن خسرو و شیرین را به پایان رساند و پسرشان محمد، هفت سال بیشتر نداشت، از دنیا رفته است. در ميان شعرهای نظامی، اشاره‌هایی به دو همسر بعدی او نیز دیده می‌شود که هر دو در زمان زندگی شاعر درگذشته‌اند.
نظامي بزرگ‌ترین داستان‌سرای بزمی و از بزرگان طراز اول شعر فارسی و آثار وی از بنیادهای سخن پارسی است. او همچنین در فنّ ادبی خود که نظم داستان‌های مختلف از روی روایت‌هایی است که پیش از او ترتیب يافته، به گروه بسیاری از شاعران ايران و هندوستان که از او پیروی کرده‌اند، برتری مسلّم دارد.
كتاب مخزن الاسرار او، نخستين مثنوي وي بوده است كه در حدود سال 561 ق پايان يافته و در اين كتاب از خودشناسي و خداشناسي سخن گفته است. كتاب دومش خسرو و شيرين، در حدود 576 ق سروده شده است. ليلي و مجنون وي نيز در سال 584 ق خاتمه يافته كه داستان آن را از زبان تازي به فارسي برگردانده است. بنابر گفتة خود او، اين اثر را به درخواست «خاقان كبير ابوالمظفر اخستان شاه» سروده است. اسكندرنامه چهارمين مثنوي نظامي، داستان اسكندر مقدوني است كه بخش اول يعني بخش شرفنامه، سفرها و جنگ‌هاي اسكندر در خشكي را بيان مي‌كند و بخش دوم، بيشتر بر روي دريا بوده و نامش اقبالنامه است كه در سال 590 ق خاتمه يافت. كتاب آخرش هفت پيكر در سال 598 ق به پايان رسيد؛ داستان اين كتاب دربارة بهرام گور است كه هفت گنبد براي دختران پادشاهان هفت اقليم ساخته بود. اين كتاب از نظر دقت و معاني و اشارات فلسفي و وصف مجالس يكي از شاهكارهاي درخشان ادب فارسي است.
از کسانی که در شناساندن نظامي، كمك بسياري كرده‌اند مي‌توان به حسن وحيد دستگردي را نام برد.
اين مرد بزرگ در سن 79 سالگي در گذشت و در گنجه به خاك سپرده شد.