خواجه شمس‌الدّین محمد حافظ شیرازی ملقب یه حافظ شیرازی
تخلص: حافظ
قرن: هشتم هجری
سال تولد – فوت: 727 – 791 یا 792 ق
محل تولد – زندگي – فوت: شیراز – شیراز – شیراز
دوران: ابواسحاق اینجو؛ امیر مبارزالدّین محمد ابن مظفر و شاه شجاع مظفری
آثار: دیوان اشعار
توضیح: از احوال زندگاني حافظ، آگاهی ما بسیار اندک است. پژوهشگران نام پدر او را «بهاءالدين» نوشتهاند وگويا نیاکان او از کوهپایه‌هاي اصفهان بودهاند. جدّ او در زمان حکومت «اتابکان سلغری» از اصفهان به شیراز آمده و در همان شهر ساکن شد. نوشتهاند که پدرش بازرگان بوده و مادرش از اهالی کازرون و خانةپدري وي در دروازه کازرون بوده است. پس از مرگ پدر، پسران او پراکنده شدند؛ «شمس الدّین محمد» که خردسال بود، با مادرش در شیراز ماند و روزگار آن دو به سختي میگذشت، بههمین دليل حافظ زماني‌که به مرحلة رشد رسید، ناچار در نانوایی محله به كار مشغول شد، تا آنکه علاقه به تحصیل علم او را به مکتب کشاند، وی مدتي را بین کسب معاش و آموختن سواد، گذرانید. روزگار جوانی حافظ همزمان با حكومت«جلال الدّین شاه شیخ ابوالاسحاق اینجو» در فارس بود. او كه پادشاهی هنرپرور و با ذوق بود، مورد مدح و ثناي حافظ قرار داشت.
سال‌ها گذشت كه شیوة زندگی حافظ دگرگون شد و او درجرگة طالبان علم درآمد و در مجالس درس عالمان و ادیبان زمان در شیراز حاضر مي‌شد. شخصي به نام «محمد گلندام» كه هم دوران حافظ بود، او را چندین بار در مجالس درس «عبداله بن محمد بن حسن اصفهانی شیرازی» مشهور به «ابن النفعیه نجم» عالم و فقیه بزرگ عهد خود، دیده و غزلهای او را در همان محفل شنیده بود و در نهايت همين شخص اشعار حافظ را جمع‌آوري كرد.آنگونه كه از سخن محمد گلندام كه در ابتداي كتابش شرح حالي از حافظ نگاشته، برمي‌آيد، حافظ در دو رشته از دانشهای زمان خود، یعنی در علوم شرعی و علوم ادبي تبحر كامل داشته و چون استاد او،«قوام الدّین»، خود عالِم به خواندن 14 قرائت بود، طبعاً حافظ نیز در نزد او بهحفظ قرآن با توجه به قرائتهای چهارده‌گانه مي‌پرداخت و تخلص حافظ نیز از همین روي بوده است.
هرچند محمد گلندام نيز اشاره‌اي به فرزندي از حافظ نداشته است. ولی تعدادي از حافظ پژوهان بر اين باورند كه وليعهد و پسر دَه سالة شاه شجاع، كه امير شيخ نام داشته، بسیار مورد علاقة حافظ بوده و او را چون فرزند خود دوست داشته و حتي معلم وي نيز بوده است.
از كساني كه در شناساندن حافظ كمك بسياري كرده‌اند، مي‌توان از محمد قزويني، قاسم غني، بهاءالدين خرمشاهي، صيفعلي هروي، انجوي شيرازي، هوشنگ ابتهاج و پرويز ناتل خانلري نام برد.
اين مرد بزرگ و اسطورة اشعار غرفانی، در 64 سالگي درگذشت و در شيراز به خاك سپرده شد.
بيستم مهر ماه هر سال، روز بزرگداشت حافظ نام گرفته است.