میدان توپخانه يا میدان سپه (میدان امام خمینی)

میدان توپخانه يا میدان سپه (میدان امام خمینی): میدان توپخانه در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. پیش از آغاز ساخت‌وساز در میدان توپخانه، محل این میدان زمین‌های بایری در شمال ارگ بود و از دوره فتحعلی‌شاه این بیابان‌ها محل استقرار توپچی‌ها و نگهداری از توپ و زنبورک‌ها بود.
به دستور امیرکبیر در بیابانی در نزدیکی جایگیری توپخانه و توپچی‌ها که پيش‌تر در میدان ارگ قرار داشت، ساخت میدان مستطیل شکلی آغاز شد که حدود 10 سال طول کشید. معمار آن شخصی به نام «محمدابراهیم خان آذربایجانی» (از نزدیکان قاجار) بود. هدف از ساخت این میدان، محافظت از ارگ سلطنتی و مرکزی برای نگهداری باروت بود، همچنین برای تجمع، آتش‌بازی، مشق و رژه‌های نظامی و گاهی نیز برای اعدام محکومان ساخته شده بود. پس از اتمام ساخت میدان، چند عراده توپ (معروف به توپ مروارید) از دوران شاه عباس صفوی که مربوط به پرتغالی‌های جزیرۀ هرمز بود و همچنین توپی از دوران فتحعلی‌شاه قاجار در این میدان به نمایش گذاشته شد. توپ مروارید بعدها به میدان توپخانه جدید منتقل شد.
نزدیکی به ارگ گلستان و میدان بهارستان باعث شده بود که این میدان در دوره مشروطه به محلی برای تجمع‌ها و اعتراض‌های مشروطه‌خواهان تبدیل شود. در دوره قاجار آموزش نظامی مدرن برای قشون در ایران وجود نداشت. به گزارش مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، لباس‌های مندرس و اسلحه‌های از کار افتاده از جمله ویژگی‌های قوای نظامی ایران در دورۀ قاجار بود. اغلب افراد نظامی در این دوره به شکل سنتی، افراد ایل و قبیله‌های مختلف بودند. کم‌کم قورخانه تهران، سلاح گرم و تفنگ سرپر را به دست افراد نظامی رساند. فرماندهی واحدهای نظامی در دورۀ قاجار تحت هدایت نظامیان غیر ایرانی بود.

ناصرالدین‌شاه در سفرهای فرنگ خود تحت تأثیر نیروهای قزاق روسی، این نیروها را در ایران شکل داد. «قزاق» عنوان نیروهای نظامی بود که از دوره ناصرالدین شاه تا اواخر دوره قاجار به ‌عنوان منظم‌ترین قوای نظامی ایران شناخته می‌شدند. بعدها عمارت «قزاقخانه» در شمال غربی میدان توپخانه و محوطه میدان مشق ساخته شد. ارتش مدرن ایران هم بعدها از دل همین نیروهای قزاق به وجود آمد. میدان مشق درست در نزدیکی میدان توپخانه برای مشق نظامی ارتش، از دوره فتحعلی شاه شکل گرفته بود و ناصرالدین‌شاه قاجار از بالای اتاقک سردر باغ ملی تمرین قشون را تماشا می‌کرد.
در ابتدا ساختمان‌هایی مانند میدان نقش جهان اصفهان، اطراف میدان ساخته شد، پس از تخریب آنها در غرب میدان ساختمان نظمیه، در شرق بانک شاهنشاهی، در شمال ساختمان بلدیه (شهرداری) و در جنوب تلگراف‌خانه ساخته شد که پس از مدتی ساختمان نظمیه تغییر کرد و به جای آن ساختمان اداره عبور و مرور راهنمایی و رانندگی بنا شد.
بعدها ساختمان بلدیه به پایانه اتوبوسرانی و اداره راهنمایی و رانندگی به ایستگاه مترو امام خمینی تبدیل شد. بانک شاهی تجدید بنا و بانک تجارت (بازرگانی) تأسیس شد. روزگاری اکثر ساختمان‌های مهم شهر در این میدان قرار داشت.