حسین میرشمسی

پدر علم واکسن در ایران

1293 – 1387 خ

حسین میرشمسی، از چهره‌های ماندگار در سال 1293 خ و در اصفهان متولد شد. او پس از کسب مدرک دکتری خود از دانشکدة دامپزشکی دانشگاه تهران در سال 1320 خ به عنوان کارمند فنی در مؤسسة سرم و واکسن‌سازی رازی در حصارک مشغول به کار شد. وی پس از 9 سال کار در این مرکز، برای کسب تخصص، عازم کشور فرانسه شد و در سال تحصیلی 1329 – 1330 خ (1950 – 1951 م) با گذراندن دورة میکروب‌شناسی و ایمنی‌شناسی، دیپلم این رشته را از انستیتو پاستور پاریس دریافت کرد و سپس از دانشکدة دامپزشکی آلفرد وابسته به دانشگاه پاریس، مدرک دکتری دامپزشکی این دانشگاه را اخذ کرد.
وی همچنین به مدت 4 ماه در سه مؤسسة آمریکا دوره‌هایی را در زمینة تهیه واکسن‌های میکروبی و توکسوئیدها گذراند و پس از بازگشت به ایران فعالیت‌های وسیعی در زمینة پژوهش‌های ویروس‌شناسی انجام داد و به عنوان رئیس بخش به تولید واکسن‌های باکتریایی (توکسوئید) و سرم‌های درمانی به فعالیت خود در مؤسسة رازی ادامه داد و در سال 1334 خ معاون فنی مؤسسه و مسئول واحد تولید مواد زیستی – پزشکی مؤسسه رازی شد.
دکتر میرشمسی، به دلیل تلاش برای تولید واکسن‌های دامی، واکسن و سرم دیفتری، کزاز، سیاه سرفه و همچنین تولید واکسن برای بیماری‌های ویروسی سرخک، فلج اطفال، سرخجه و اوریون و انتقال دانش فنی ساخت این واکسن‌ها به ایران، «پدر واکسن ایران» خوانده می‌شود.
وی با استفاده از بورس مؤسسة بهداشت آمریکا و سازمان خواربار و کشاورزی جهانی (F A O) به آمریکا رفت و در دانشگاه بایلور به فراگیری علوم جدید در زمینة ویروس‌شناسی پرداخت و پس از آن نیز در دانشگاه‌های کشورهای مختلف به تحقیق و پژوهش مشغول شد.
او در سال 1342 خ به نمایندگی از طرف سازمان جهانی بهداشت، مرکز تولید واکسن کشور اردن را تأسیس کرد و در سال 1358 خ به عنوان مشاور و کارشناس سازمان جهانی بهداشت در انستیتوپاستور کشور تونس همکاری داشت و به عنوان نمایندة سازمان جهانی بهداشت در منطقة خاورمیانه و خاور نزدیک در کمیته استانداردهای بیولوژیک وابسته به این سازمان فعالیت کرد. وی همچنین به عضویت آکادمی علوم نیویورک و مجمع بین‌المللی زیست‌شناسی درآمد. وی از طرف یونیسف برای بررسی مشکلات واکسن‌سازی کرة جنوبی مأمور شد و طرحی را برای آن‌ها طراحی کرد که توسط یونیسف به اجرا درآمد.
دکتر میر شمسی، در سال 1368 خ به مناسبت 50 سال خدمات پژوهشی و علمی از رئیس‌جمهور وقت لوح تقدیر و جایزه دریافت کرد. او در سال 1370 خ به عضویت فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران درآمد و در طول سال‌ها فعالیت علمی، جوایز، لوح تقدیرها و نشان‌های متعددی دریافت کرد.
وی در سال 1370 خ به عنوان همکار طرح پژوهشی «تهیه واکسن جدید ضد اوریون با ویروس تعدیل حدت یافته محلی» برندة جایزة دوم پژوهش؛ در سال 1373 خ به عنوان مجری طرح پژوهشی «ایمنی‌سازی به ضد دو عفونت دیفتری و کزاز با توکسوئیدهای مایع ضد این عفونت از راه خورانیدن واکسن»، برندة جایزة اول پژوهش؛ در سال 1374 خ به عنوان همکار طرح پژوهشی «تهیه آنتی‌ژن سرخجه جهت آزمایشگاه‌های تشخیص طبی»، برندة جایزة دوم پژوهش از جشنوارة خوارزمی موفق به دریافت جایزه و نشان درجة اول پژوهشی شد.
وی در سال 1373 خ به عضویت فرهنگستان علوم جهان سوم تریست – ایتالیا درآمد. از جمله آثار این استاد برجسته، می‌توان به ویروس‌شناسی عمومی (کتاب برگزیدة سال 1348 خ)، اصول ایمنی‌شناسی (کتاب برگزیدة سال 1352 خ) و پیشگیری و درمان با واکسن و سرم (برگزیده کتاب سال 1375 خ) اشاره کرد.
وی در سال 1387 خ در 94 سالگی در تهران درگذشت.