کامران وفا
استاد برجستة فیزیک (نظریة ریسمان) دانشگاه هاروارد
1339 خ –
کامران وفا، در سال 1339 خ و در تهران متولد شد. او در دبیرستان البرز به تحصیل پرداخت و در سال 1356 خ برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. او لیسانس فیزیک و ریاضی خود را در سال 1360 خ از دانشگاه MIT دریافت کرد و در سال 1364 خ دوره دکتری فیزیک را با سرپرستی ادوارد ویتن در دانشگاه پرینستون به پایان رساند. وفا و استادش، ویتن، با هم پژوهش‌های زیادی انجام دادند و یک قضیه در فیزیک نظری به نام «وفا – ویتن» ثبت شده است. وی از همان سال تاکنون در هاروارد مشغول تحقیق و تدریس است و از سال 1990 م (1369 خ)، به مقام استادی دائم هاروارد درآمده است.
کامران وفا، در مورد علاقه خود به فیزیک می‌گوید: «علاقه من به فیزیک به خیلی وقت پیش برمی‌گردد. به یاد دارم زمانی که کلاس اول دبستان بودم هر زمان که به ماه نگاه می‌کردم، این سوال که چرا ماه به زمین نمی‌افتد اذیتم می‌کرد! و اینکه چرا دیگران از این موضوع اذیت نمی‌شوند و مثل اینکه اینگونه سوالات نامربوط هستند! این نوع سوالات بودند که بعد از دوران کودکی مرا به فیزیک علاقمند کردند.»
کامران وفا، هم‌اکنون استاد فیزیک نظری انرژی زیاد و به ویژه تئوری ریسمان دانشگاه هاروارد است. او یکی از پیشگامان اصلی و یکی از رهبران پژوهش در نظریه ریسمان است که یکی از نظریه‌های مهم فیزیک مدرن برای توصیف نیروهای طبیعت است. این نظریه ناهماهنگی میان نظریه نسبیت انیشتن و مکانیک کوانتوم را حل کرده است و پیش‌بینی می‌کند که ذرات اولیه به جای متمرکز بودن در یک نقطه از ریسمان‌های یک بعدی بسیار کوچکی تشکیل شده‌اند.
پژوهش‌های او بر روی ماهیت گرانش کوانتومی و رابطه بین هندسه و نظریه‌های میدان کوانتومی متمرکز شده است. وی در جامعه نظریه ریسمان به خاطر کشف مشترکش با اشترومینگر، فیزیکدان آمریکایی شناخته می‌شود. این دو کشف کردند که انتروپی بکنشتاین – هاوکینگ یک سیاه‌چاله را می‌توان با استفاده از حالت‌های سالیتونی نظریة ابرریسمانی بیان نمود. وی همچنین به خاطر توضیح رابطه بین هندسه و نظریه‌های میدان که از دوگانگی‌های ریسمان‌ها برمی‌آید، شناخته می‌شود که منجر به فرضیه «گوپاکومار – وفا» شد. این موضوع با عنوان «مهندسی هندسی نظریه‌های میدان کوانتومی» شناخته می‌شود. او در سال ۱۹۹۷ م نظریة «اف» را ارائه داد که جزو نظریه‌های شناخته شده در ابرریسمان است.
او همچنین علاقه‌مند به فهمیدن معنی نهفتة دوگانگی‌های ریسمان‌ها و همچنین تلاش در به کارگیری نظریه ابرریسمان برای حل مسائل حل نشده در فیزیک ذرات بنیادی، مانند مسئلة سلسله مراتب و مسئلة ثابت کیهان‌شناسی، می‌باشد. او مشارکت‌های عمیقی در زمینة نظریه‌های ریسمان توپولوژیک و فهمیدن تقارن آینه‌ای و ساخت مدار خمینه در نظریه ریسمان، داشته است.
دکتر وفا، از سال 2003 م تاکنون استاد دانشگاه هاروارد و صاحب کرسی ویلیام دانر است او به ایران زیاد سفر می‌کند و در سال 1395 خ نیز برای سخنرانی در دانشگاه امیرکبیر به ایران آمده بود.
پروفسور کامران وفا، در حدود دویست مقاله علمی نوشته و همچنین چند کتاب تألیف کرده که نتیجه کار چندین کنفرانس است. وی موفق شد در سال 2008 م دو جایزۀ «دیراک» و «آیزنباد»، که از معتبرترین جوایز علمی جهان به حساب می‌آیند را از آن خود کند. پروفسور کامران وفا، به دنبال دستاوردهای متمایز خود در زمینۀ تحقیقاتش در چهارچوب تئوری ریسمان و سیاه‌چاله‌ها و کسب جوایز معتبر، به عضویت فرهنگستان ملی علوم آمریکا نیز درآمده است. او همچنین متولی شبکه ایرانیان برای دانش و نوآوری (NIKI) است.
از دیگر افتخارات و جوایز وی می‌توان عضویت در جامعۀ اعضای دانشگاه هاروارد، ۱۹۸۵ – ۱۹۸۸ م؛ جایزة محقق جوان، ۱۹۸۹ م؛ جایزة آلفرد پی اسلون، ۱۹۸9 م؛ جایزه بنیاد پاکار، ۱۹۸9 م؛ جایزة نوبل AMS لئونارد ایسنبود برای ریاضی و فیزیک، ۲۰۰8 م؛ عضویت در آکادمی ملی علوم، 2009 م؛ جایزة فیزیک بنیادی، 2017 م را نام برد.