لطفعلی رحیم اوغلو عسکرزاده

مهندس برق

1299 – 1396 خ

لطفعلی رحیم اوغلو عسکرزاده مشهور به لطفی‌زاده، در سال 1299 خ (1920 م) و در باکو متولد شد. پدرش ایرانی و مادرش اهل باکو بود. او دوران دبستان خود را در شهر باکو و به زبان روسی گذراند. پس از آن به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد و در دبیرستان البرز به تحصیل پرداخت. سپس به دانشکدة فنی دانشگاه تهران راه یافت و در امتحانات دانشگاه تهران مقام دوم را کسب کرد. وی در سال 1319 خ در رشتة برق دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. پس از آن به آمریکا رفت و در مؤسسة فناوری ماساچوست (ام.آی.تی) ادامه تحصیل داد و در سال 1946 م مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشتة مهندسی برق دریافت کرد. عسکر‌زاده دورة دکتری خود را در دانشگاه کلمبیا گذراند و در سال 1949 م فارغ‌التحصیل و در همان دانشگاه استادیار شد و پس از ده سال تدریس به درجه استاد تمام رسید.
عسکر‌زاده، در کنار جان. ر. راگاتیسنی به خاطر پیشگامی در توسعة تبدیل زِد (مورد استفاده در پردازش سیگنال‌های گسسته) در سال 1952 م شناخته شد. این روش‌ها، اکنون در پردازش سیگنال‌های گسسته، کنترل دیجیتال و دیگر سیستم‌های گسسته در صنعت و پژوهش مورد استفاده هستند. این دو نفر، حرف زِد (z) را برای تبدیل زد به کار برده و رایج کردند.
عسکر‌زاده، اثر پیشگامانة خود در زمینة مجموعة فازی را در سال 1965 م منتشر کرد، اثری که در آن به شرح ریاضیات نظریة مجموعة فازی پرداخت. او در سال 1973م، نظریة منطق فازی خود را مطرح کرد و بیش از همه به خاطر طرح کردن ریاضیات فازی مشتمل بر مفاهیم مرتبط فازی همچون منطق فازی، الگوریتم‌های فازی، کنترل فازی و احتمالات فازی شناخته شده است. نوآوری‌های وی امکان‌پذیری یک پارادیم تازه در هوش مصنوعی را تبیین و رئوس کلی آن را ترسیم کرده است.
عسکر‌زاده، دارای 35 دکتری افتخاری از دانشگاه‌های معتبر دنیاست. او در سال 1973 م به عضویت در آکادمی ملی مهندسی برگزیده شد. وی دارای بیش از 200 مقالة علمی است و در هیأت تحریریة 50 مجلة علمی جهان مقام مشاور را دارد.
او از جمله پژوهشگران با بیشترین ارجاع در مقالات علمی دنیا است. دانشگاه تهران به عنوان اولین دانشگاه محل تحصیل وی، مراسم بزرگداشتی در اسفند 1394 برای او برگزار کرد و دکتری افتخاری به پروفسور لطفی‌زاده، بدون حضور وی، اعطا کرد.
او در سال 2009 م موفق به اخذ نشان افتخار بنجامین فرانکلین شد.
عسکر‌زاده، در سال 2011 م در 90 سالگی مفهوم «اعداد زِد» را مطرح کرد تا عدم قطعیت را به ارزش‌های رقمی اعداد فازی بیفزاید. این مفهوم در سال 2013 م به نام او ثبت شد. ثبت این مفهوم انگیزه‌ای برای تأسیس یک شرکت نوپا در مریلند آمریکا شد.
فقط در آمریکا شاید بیش از 30 هزار ابداع و اختراع بر اساس تئوری سیستم‌های فازی، محاسبه با واژگان و اعداد زِد ثبت شده است. آثار، افکار و ابداعات لطفی‌زاده تقریباً به همة جنبه‌های زندگی انسان از دوربین‌های هوشمند گرفته تا خودروها، آسانسورها و حتی ماشین جستجوی گوگل نفوذ کرده است.
او علاوه بر فعالیت در رشتة خود، یک عکاس آماتور موفق نیز بود. او از شخصیت‌های معروفی همچون رئیس‌جمهورهای آمریکا، هری ترومن و ریچارد نیکسون، کلود شانون، ادگار وارز و … عکس گرفته است. سرگرمی دیگر وی های- فای بود. او در اتاق نشیمن خود 28 بلندگوی حساس تعبیه کرده بود تا به موسیقی کلاسیک با کیفیت بالا گوش کند.
عسکر‌زاده، در سال 1396 خ (2017 م) در 97 سالگی و در برکلی آمریکا درگذشت و در باکو به خاک سپرده شد.