محمود حسابی
بنیانگذار فیزیک دانشگاهی در ایران
پدر فیزیک ایران
1281- 1371 خ
محمود حسابی، در سال 1281 خ و در تهران از یک پدر و مادر تفرشی به دنیا آمد. او در هفت سالگی به بیروت رفت و در مدرسۀ کشیش‌های فرانسوی مشغول به تحصیل شد و تحصیلات متوسطه را در دوران جنگ جهانی اول، در کالج آمریکایی بیروت ادامه داد و لیسانس ادبیات و بیولوژی را دریافت کرد.
او سپس در رشتۀ مهندسی راه و ساختمان از دانشکدۀ فرانسوی مهندسی، در بیروت فارغ‌التحصیل شد و دیگر مدارج عالی تحصیلی را در رشته‌های پزشکی، ریاضیات، نجوم و ستاره‌شناسی، دانشنامة بیولوژی (زیست‌شناسی)، مهندسی برق از دانشکدة برق پاریس و مهندسی معدن در پاریس را طی کرد. وی در دانشگاه سوربن فرانسه در رشتۀ فیزیک تحصیل و دکتری فیزیک خود را دریافت کرد.
دکتر حسابی، اولین مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و وزیر فرهنگ در دولت مصدق بود. او در پایه‌گذاری مراکز علمی بسیاری از جمله اولین مدارس عشایر کشور، دارالمعلمین عالی (دانشسرای عالی)، اولین بیمارستان خصوصی در ایران، دانشکدۀ فنی دانشگاه تهران، دانشکدۀ علوم دانشگاه تهران، شورای عالی معارف، انجمن موسیقی ایران و مرکز پژوهش‌های موسیقی، سازمان انرژی اتمی ایران و مرکز تحقیقات اتمی دانشگاه تهران نقش مؤثری داشته است.
وی بنیانگذاری مؤسسة ژئوفیزیک، ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی، تشکیل فرهنگستان زبان ایران، تدوین قانون و تشکیل مؤسسة استاندارد، تعیین ساعت ایران، نصب و راه‌اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در ایران، ایجاد اولین رصدخانة نوین در ایران (تعقیب ماهواره)، ساخت اولین رادیو در کشور و اولین نقشه‌برداری فنی و تخصصی کشور را در راه بندر گناباد به بوشهر انجام داد.
دکتر حسابی، در سال 1349 خ عنوان استاد برجستۀ دانشگاه تهران را دریافت کرد. ایشان 25 مقاله، رساله و کتاب دارد و نظریۀ بی‌نهایت بودن ذرات ایشان در میان دانشمندان و فیزیکدانان جهان شناخته شده است. وی نشان کوماندور دولا ژیون دونور که بزرگ‌ترین نشان کشور فرانسه است، به خود اختصاص داده است. در سال 1366 خ در کنگرۀ 60 سال فیزیک ایران که به مناسبت بزرگداشت دکتر حسابی برگزار شده بود، از ایشان به عنوان «پدر فیزیک ایران» قدردانی شد.
وی در سال 1371 خ در بیمارستان قلب ژنو سوییس در 90 سالگی درگذشت و در تفرش به خاک سپرده شد. پس از مرگ پروفسور حسابی خانة او در سال 1372 خ تبدیل به موزه‌ای شد که در آن وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، نشان‌ها، تقدیرنامه‌ها، عکس‌های قدیمی و متن نطق‌ها و نوشته‌ها در آن به نمایش گذاشته شده است.