ماركوارت، ژوزف

ماركوارت، ژوزف (1864 – 1930 م)

Markwart, Josef 

خاورشناس و ايران­شناس آلماني

ماراکوارت، پژوهشگری بود که در شناسایی سرزمین‌ها و فرهنگ‌های مختلف، از اصیل‌ترین آثار و جدیدترین تحقیقات استفاده می‌کرد که حاصل این شیوه تحقیق وی، کتاب ایرانشهر در جغرافیای بطلمیوس است. علامه قزويني، پس از چند بار خواهشِ ماركوارت، مبني بر آشنايي با وی، به اصرار تقي­زاده و جمالزاده، به ديدار مارکوارت رفت و پس از بازگشت، بسيار عصباني وارد دفتر روزنامۀ کاوه در برلین كه آن دو نفر در آن مشغول كار بودند شد و با صداي بلند و پرخاشکنان گفت: «اين چه كاري بود كه مجبورم كرديد به ديدار اين شخص بروم؟ او كجا و من كجا؟ او درياست و در مقابل او من قطره­اي بيش نيستم. من خودم را كه كسي پنداشته بودم، نيست و نابود ديدم. اي كاش پايم مي­شكست و او را نمي­ديدم». ماراکوت نیز پس از دیدار علامه قزوینی در مورد او چنین گفت: «ایرانی که ممکن است از آن دانشمندی مثل میرزا محمدخان قزوینی به وجود آید، هرگز نخواهد مرد.» مارکوارت در سن شصت و شش سالگی، به علت حادثة ناگواری، در اتاق خواب خود با گاز مسموم گردید. مرگ ناگهانی این دانشمند بزرگ، آسیب بسیار به پژوهش دربارة ایران زد، زیرا هنوز یک رشته از تألیفات گرانبهای او به چاپ نرسیده بود. تألیفات او با ارزش‌ترین اسناد دربارة ایران قدیم است.

از آثار وی می‌توان گاهشمار کتیبه‌های ترکی قدیم؛ ایرانشهر؛ تحقیقات در تاریخ ایران (2 ج) و تحقیق در جغرافیای اساطیری و تاریخی ایران شرقی (که پس از مرگش منتشر شد) را نام برد.