اردشیر سوم هخامنشی

اردشیر سوم هخامنشی (436 – 338 پ م)

Ardeshir The Third

دهمین پادشاه هخامنشی (ملقب به اُخُس)

اردشیر سوم، پسر اردشیر دوم بود. او از سال 362 تا 338 پ م (24 سال)، فرمانروایی کرد. وی پس از اینکه به تخت نشست، خود را در سنگ‌نوشتة «پارسه» «تخت جمشید» ارتَ خْش‌شَر یا اردشیر نامید. نویسندگان یونانی، نام او را «آرتازرکسیر» یا «آرتارزکسیس» نوشته‌اند. دوران پادشاهی اردشیر سوم، صرف خوابانیدن شورش‌ها، در ممالک تابعه گردید. در سال 342 پ م، مصر باز پس گرفته و به شاهنشاهی ایران ملحق شد. این فتح پس از چندین حمله در چند دهه، نصیب امپراطوری هخامنشی گردید. اردشیر سوم، پادشاهی توانا بود که می‌خواست نیرومندی پیشین هخامنشی را به آن بازگرداند. یکی از نخستین گام‌های او در این راه، سرکوب شورش کادوسیان بود که به دست کودومانوس (سردار اردشیر که سپس با نام داریوش سوم به تخت نشست) صورت گرفت. اردشیر در تخت جمشید پلکانی سنگی برآورد که در کتیبه‌اش به آن اشاره کرده است. وی در این سنگ‌نوشته پس از ستایش اهورامزدا، نیاکان خود را برمی‌‌شمرد و از اهورامزدا و میثره می‌خواهد کشور او را بپایند. بنابر اطلاعاتی که در دسترس است، فقط یک بنای یادمان از وی باقی مانده است و آن کاخی است در بابل که در خلال سلطنتش ساخته شده است.

اردشیر سوم در سال 338 پ م، به دسیسة باگواس، خواجة دربار، مسموم شد و او را در تخت جمشید به خاک سپردند.

ترجمة کتیبه اردشیر سوم چنین است:

«خدای بزرگ است اهورامزدا که این زمین را آفرید که آن آسمان را آفرید که مردم را آفرید که برای مردم خوشبختی آفرید و مرا اردشیر شاه کرد یک شاه از بسیاری، یک فرمانروا از بسیاری، گوید اردشیر شاه، شاه شاهان، شاه کشورها، شاه این سرزمین: من اردشیر شاه، پسر اردشیر شاه، اردشیر پسر داریوش شاه، داریوش پسر اردشیر شاه، اردشیر پسر خشیارشا شاه، خشیارشا پسر داریوش شاه، داریوش پسر ویشتاسپ، ویشتاسپ پسر ارشام هخامنشی. گوید اردشیر شاه: بادا که اهورامزدا و ایزد مهر مرا و کشور مرا و آنچه انجام داده‌ام بپاید.»

کتیبة اردشیر سوم در کاخ داریوش اول که ترجمة آن در بالا آمده است.