امام محمد غزالي ابوحامد محمد ابن محمد غزالی توسی ملقب به حجةالاسلام
تخلص: ……….
قرن: پنجم هجری
سال تولد ـ فوت: 450 ـ 505 ق
محل تولد ـ زندگي ـ فوت: نوقان توس ـ نیشابور، شام، بیت‌المقدس، بغداد ـ تابران توس
دوران: ركن‌الدّين ابوالمظفر بركيارق سلجوقی
آثار: کیمیای سعادت، احیاء العلوم الدّين (درعرفان با گرايش فقه)؛ المنقذمن الضلال
توضیح: پدر امام محمد غزالی، پیشة بافندگی داشت و اهل ورع و تقوی بود و غالباً در مجالس فقیهان حضور می‌یافت؛ لقب غزالی از همین پیشة پدر اوست. پدر او دو پسر به نام‌های محمد و احمد داشت. این دو هنوز خردسال بودند که پدرشان رخت از جهان بربست. طبق وصیت وی، پسرانش را به یکی از دوستانش که صوفی مسلک بود سپردند، كه او، آن دو را براي تحصيل به یکی از مدارس طلاب در نيشابور فرستاد. ابوحامد محمد غزالی، بی‌اندازه باهوش و مستعد بود؛ علوم دینی و ادبی را نزد احمد الراذکانی فراگرفت و سپس مدتی در یکی از مدارس توس به تحصیل پرداخت. آنگاه به گرگان نزد امام ابونصر اسماعیل رفت و پس از مدتی دوباره به زادگاه خود، توس برگشت و مدت كوتاهي در توس به مطالعه و تکرار دروس پرداخت.
زندگي غزالي از جهات مختلفي مورد بررسي قرار گرفته و در اين باره سخنان بسياري گفته شده است و به او لقب «شهيد زنده» را داده‌اند. تحصیلات غزالی تنها فقه نبود، او در علوم اختلاف مذاهب، جدل منطق و فلسفه هم دانش اندوخت و در سن 28 سالگی در تمام علوم و فنون زمان خود استاد مسلم گرديد، تا حدي كه در آن علوم صاحب نظر شد.
غزالي در سال 437 ق، به نيشابور رفت و به مدت 5 سال در نظامية نيشابور، شاگرد ابوالمعالي جويني بود و بعد به نظام‌الملك پيوست و چند سال بعد استادي نظامية بغداد را پذيرفت. در سال 488 ق، به شك و شوريدگي دچار گرديد و 6 ماه از تدريس بازماند؛ زيرا به اين نتيجه رسيده بود كه بهترين راه براي نزديك شدن به خدا و درك جهان، عرفان است. به همين علت گوشة عزلت برگزيد و هرگز ديگر به كلاس درس بازنگشت. برادر را به جاي خود نشاند و به قصد حج حركت كرد؛ اما به شام رفت و در خلوت و تنهايي و گمنامي در گوشه‌اي ماند و آثاري چون آثار جنيد و شبلي و بايزيد را مطالعه كرد.
غزالي، در سن ۵۵ سالگی در شهر توس درگذشت و در تابران توس به خاک سپرده شد.