مسعود سعد سلمان

 

تخلص:  مسعود سعد

قرن:  پنجم و ششم هجری

سال تولد ـ فوت:  بین 438 تا 440 ـ 515 ق

محل تولد ـ زندگي ـ فوت:  لاهور ـ هند، (زندانی در دهک، سو، نای)، مرنج ـ ……….

دوران:  سلطان ابراهیم و بهرامشاه غزنوی

آثار:  دیوان اشعار

توضیح:  مسعود سعد، اصالتاً همداني بود. پدرش سعد بن سلمان، از عمّال صاحب شأن و از مستوفيان دورة اول غزنوي بود. مسعود در عهد سلطنت سلطان ابراهيم غزنوي، (450 – 492 ق)، به توصية پدر در زمرة مداحان سيف الدوله درآمد و همراه اين پادشاه به هندوستان رفت و از نزديكان شاه بود تا اينكه در سال480 ق، سيف الدوله به دستور پدر، زنداني شد و همة همراهان وي از جمله مسعود نيز به زندان افتادند. مسعود هفت سال در قلعه‌هاي سو و دهك و سه سال در قلعة ناي زنداني بود.

مسعود در اين مدت قصائدي نزد سلطان ابراهيم و بزرگان دستگاه وي فرستاد و عاقبت به شفاعت يكي از مقربان سلطان به نام عميدالملك از حبس رهايي يافت. پس از مرگ سلطان ابراهيم، پسرش بر تخت نشست و امارت هند را به فرزندش عضدالدوله داد. وزير وي نيز حكومت چالندر از اطراف لاهور را به مسعود سعد سپرد؛ اما پس از مدتي مورد غضب شاه قرار گرفت و مجدداً وزير با همراهانش به زندان افتاد.

اين بار نيز مسعود حدود هشت سال در زندان بود، كه در مجموع حدود پانزده سال زنداني بوده است. به همين دليل بیشتر اشعار وی حبسیه است، یعنی اشعاری که در حبس و زندان و در گلایه از رنج و آلام آن، سروده است. از ميان اشعارش آنچه كه در زندان‌ها و دوري از يار و ديار سروده، جالب است. مسعود در اواخر عمر، سمت كتابداري ارسلان و بهرامشاه مسعود را به عهده داشت. نام دو تن از فرزندان مسعود، يعني صالح و سعادت در ديوان وي آمده است و ظاهراً سعادت پس از مرگ پدر، نزد بهرامشاه تقرب يافت.

مسعود سعد، در حدود 75 سالگي درگذشته است، ولي از محل خاكسپاري وي اطلاعي در دست نيست.