پیشینه خط و زبان فارسی
اول دفتر به نام ايزد دانا
سرآغاز
زبان وخط، دو پدیده انحصاری و به هم پیوسته انسان و جوامع انسانی هستند. اصولاً تصور انسان و اجتماع بدون وجود زبان و خط تصوری ناممکن می‌باشد.
به لحاظ پیوستگی انسان با زبان وخط، امکان اینکه بتوان در مطالعات تاریخی، باستان شناسی و ترمینولوژی، برای این دو پدیده، تاریخ دقیقی را تعیین نمود، تقریباً ناممکن است و به همین لحاظ، هم زبان و هم خط را می‌توان پدیده‌ای عمومی و همگانی دانست. به عبارت دیگر پدیده خط و زبان، همانند پول، پدیده‌هایی جمعی هستند و همانگونه که پول خصوصی معنا و ارزش تبادلاتی ندارد، زبان و خط خصوصی هم فاقد معنا است.
هرچند که هم زبان و هم خط در طول تاریخ از تحولات شگرف، متوالی بی‌شمار برخوردار بوده‌اند، امروزه در تقسیم‌بندی علوم، توجه به این دو، به دانش‌های تخصصی تبدیل شده که در مراکز آکادمیک جهان به آن می‌پردازند، اما در خصوص جمعی بودن آن توافق نظر وجود دارد. به عبارتی دیگر پیدایش تاریخ انسانی و تبدیل انسان‌های حیوان نما به انسان‌های امروزین راباید با کشف زبان و خط مرتبط دانست.
انسان‌ها، از زمانی که به زبان آمدند، موفق شدند تا با یکدیگر ارتباط انسانی یعنی فراتر از مناسبات غریزی دیگر جانوران، برقرار نمایند و نیات یکدیگر را متوجه شوند و به تدریج بر اشیا و همه پدیده‌ها نام‌گذاری نمایند.
کشف خط مرحله دیگری از تاریخ تمدن بشری بود که انسان‌ها به واسطه آن موفق شدند تا آثار زبانی و ذهنی و فرهنگی خود را به دیگران منتقل کنند و آن را برای نسل‌های بعدی نیز به یادگار بگذارند. تأثیر اهمیت خط و زبان در تمدن بشری، به آنگونه است که می‌توان مدعی شد بدون وجود این دو، پدیده‌ای به نام علم و دانش بشری به وجود نمی‌آمد. از این رو علم و تمدن را نسبت به خط و زبان باید متأخر دانست و زبان و خط در واقع مادر علوم انسانی و گاهواره تمدن بشری هستند.
تمدن ایرانی به عنوان یکی از کهنترین تمدن‌های جهانی است که به گفته هگل:
«پدیده ظهور عقل در تاریخ برای اولین بار در تاریخ در ایران به ظهور رسیده است. ایران، سرزمینی است که موفق شد اولین امپراطوری پهناور عقلی را با پذیرش و احترام به اصل تنوع عقیدتی و فرهنگی در جهان تأسیس نماید.»
تمدن ایرانی، تمدنی مبتنی بر خط و زبان است، زبانی که امروزه ما به عنوان زبان فارسی در اختیار داریم و نتیجه گویش اجداد و پیشینیان ما در تاریخ چند هزار ساله است. اینکه دقیقا خط و خصوصاً زبان از چه تاریخی در ایران توسط چه کسانی و کدام تمدن‌هایی در آن نقش داشته‌اند و یا اینکه از چه تمدن‌های دیگری متأثر بوده است، از جمله نیازهای امروزی ما است و ما بدون فهم و اتکا به تاریخ دیرینه خود نمی‌توانیم مدرک درستی از جایگاه خود در جهان معاصر داشته باشیم. هرچند که رشته‌های زبان‌شناسی و خط شناسی در مراکز آموزشی ایران پدیده‌های نوینی هستند، اما امید است با تلاش و همت مراکز پژوهشی و آکادمیک ایرانی، اطلاعات بیشتری در مورد خط و زبان در ایران، دسترسی پیداکنیم و روند پرفراز و نشیب تاریخی آن را از آغاز تا کنون به فهم درآوریم.
در یک جمع‌بندی کلی، می‌توان گفت که پیشینه زبان به قدمت انسان مدرن، یعنی به حدود 80-90 هزار سال پیش برمی‌گردد. البته با جملات 1-3 واژه‌ای در مجموع با یک گنجینه واژه‌های 30-40 کلمه‌ای. ولی داستان خط به حدود 6-7 هزار سال پیش (مصری‌ها، ایرانی‌ها، چینی‌ها، فنیقی‌ها، سومری‌ها، آشوری‌ها ….) با علامت‌های نمادین و خط نقاشی‌ها باز می‌گردد که در طول زمان، به خط نگاره‌ها و تا به امروز به خطوط الفبایی، انجامیده است.
با آرزوی توفیق الهی در ادامه خدمتگزاری
دكتر داريوش فرهود
استاد ژنتيك دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
استاد ژنتيك پزشکی دانشگاه مونیخ
كارشناس سازمان جهاني بهداشت – ژنو
عضو فرهنگستان علوم جهان- تريست
عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران – تهران
آبان ماه 1397
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.