عنایت الله رضا

رضا، عنايت­ الله (1299 – 1389 خ)

Reza, Enayatollah

تاريخ ­پژوه، مترجم و فلسفه ­دان

رضا، در رشت در خانواده‌ای روحانی متولد شد. نام خانوادگی او از حاجی آقا رضا که از مجتهدان عالی قدر گیلان بود، گرفته شده است. خانوادة رضا به خاطر قیام‌های جنگل آن دوران، وقتی او کودک بود به تهران آمدند، ولی دوباره به رشت بازگشتند. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت و تهران گذراند و رشتة ادبیات را در دبیرستان دارالفنون به پایان رساند. او سپس به دانشکدة افسری رفت و پس از آن در نیروی هوایی خدمت کرد و در آنجا دورة خلبانی هواپیماهای جنگی را گذراند. وی در سال 1325 خ، به دلیل فعالیت‌های سیاسی که داشت به تبعیدی ناخواسته رفت که حدود 20 سال طول کشید. او در این تبعید در دانشکدة حزبی شهر باکو، موفق به اخذ مدرک لیسانس شد و پس از آن در آزمون دکتری رشتة فلسفه به راهنمایی پروفسور ماکاواسکی، از استادان بزرگ فلسفه در اتحاد جماهیر شوروی با درجة عالی دفاع کرد. او پس از بازگشت به ایران، ابتدا به سمت متصدی کتاب‌های روسی در کتابخانة ملی پهلوی که یکی از مراکز ایران‌شناسی بود و سپس به عنوان معاون علمی و پژوهشی آن کتابخانه به کار پرداخت.

رضا، استاد تاريخ ايران پيش از اسلام و مترجم متن­هاي تخصصي بود. او همچنين مدير كنگرة جهاني ايران­شناسي، رئيس كتابخانة پهلوي سابق و بخش جغرافي و تاريخ دايرة­المعارف بزرگ اسلامي و دارای بیش از 120 مقاله در دایرة­المعارف بزرگ اسلامی بوده است. کتاب‌های شهر ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان؛ اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده‌های چهارم و ششم میلادی، ترجمة عنایت‌الله رضا به ترتیب در دوره‌های هفتم و دوازدهم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، به عنوان کتاب سال برگزیده شدند. وی دارای بیش از 60 مقاله در مجلات و نشریات خارج از مرکز دایرة‌المعارف و 10 مقالة ترجمه شده در مجلات و نشریات مختلف بود. از آثار او آذربایجان و اران؛ ایران و ترکان در روزگار ساسانیان؛ اورارتو (ترجمه)؛ شهرهای ایران در دوران پارتیان و ساسانیان (ترجمه)؛ اران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول و تمدن ایران ساسانی (ترجمه) را می­توان نام برد.